Siber Operasyon: “Amtrak Joe”

7 Eylül 2022 13:39 tsi
Y. Murat Yiğit yazdı...

Siber Operasyon: “Amtrak Joe”

 

 

1 Eylül’de twitter üzerinden tüm dünyada bir akım başladı: “1 kelimelik twit akımı”.  Bu akım, ülkemizde de 2 Eylül’de etkinliğini hissettirdi. Cumhurbaşkanı’ndan bakanlıklara, muhalefet partisi temsilcilerinden kanaat önderlerine kadar halk nezdinde etkin birçok kişi de twitter üzerinden bu harekete katıldı.

 

Ben bu 1 kelimelik twit akımını ilk olarak 2 Eylül’de saat 16 civarında twitter üzerinde gördüm. Benim bu ilk aşamada gördüklerim, normal vatandaşların yazdığı twitlerdi.  İlk etapta olayı, diğer popüler konular gibi twitter’da popülaritesi yükselen bir konu olarak algıladım. Bilgisayarın başından kalkmam gerekti ve bir saat sonra tekrar bilgisayarın başına geçtim. Olayı daha detaylı incelemeye karar verdim, çünkü çok zekice hazırlanmış bir hareketti. Yapay zeka sistemlerinin, twitter gibi text verilerinin anlamlandırmasının oldukça zor olduğu bir platformda, insanların tek kelime yazmasını sağlayarak  bu işi insanların farkında olmadan kolaylaştırmaya ikna edenin kim olduğunu öğrenmek istedim. 

 

Yapay zekanın ana dallarından biri, text verisini işleyen ve anlamlandırmaya çalışan NLP’dir (Natural Language Processing: Doğal Dil İşleme). Tüm dijital kitapların, gazete haberlerinin, twitter gibi kısa mesajların,vs. içindeki text verisi, iligili NLP algoritmalarından geçirilerek anlamlandırılmaya çalışılır. Ancak bu iş oldukça zor ve sıkıntılı bir süreçtir, çünkü insanların konuştuğu dili makinenin anlayacağı hale getirmek için text verisi mümkün olduğunca “sayısallaştırılmaya” çalışılır. Yani text içindeki bağlaçlar, kendi başına anlamsız kelimeler gibi unsurlar otomatik olarak ayıklanır, veri sadeleştirilir ve kısaltılarak en önemli kelimeleri içeren bir özet çıkarılmaya çalışılır. “Çalışılır” diyorum, çünkü genelde tam istendiği gibi tatmin eden bir sonuç çıkmaz. Bu özetleme işinde tüm text, ne kadar az sayıda kavrama indirilirse o kadar değerli bir iş yapılmış olur. Bu halde text verisi daha sayısala yakın olacağından makinede yapay zeka algoritmalarında kullanılmak üzere uygun hale gelmiş olur.

 

Dolayısıyla insanların yazdığı twitleri toplayıp onları özetlemek oldukça zor bir iştir, yapay zeka algoritmaları açsından. “Herkesin twitini tek kelimeye özetle desen”, başarı oranı çok düşük olur. “Bu işe keşke başta hiç girmeseydik, o kadar zaman ve emek boşa gitti”  dersin. Bu işi, insanlara farkettirmeden kendilerine yaptırmak, oldukça zekice bir hamledir...

 

Twitter’a baktığımda daha işi başlatanın kim olduğuna gelmeden, devletin en üst kademesinden tüm yetkin insanlara kadar birçok kişinin bu akıma katıldığına şaşkınlık içinde şahit oldum. Böyle bir akımı bir şirket başlatmış olsa fazla sıkıntı olmaz, kendi ölçeğinde ulaşabildiği kişilere ulaşır, yazdıklarını toplar ve analiz ederek ne düşündüklerini, neye inandıklarını, korkularını, ümitlerini, vs ortaya çıkarmaya çalışır; ancak devlet adamlarının katılımını sağlayacak kadar büyük bir etki ölçeğine yayılmışsa o zaman işin rengi değişir.

Kısa bir araştırmadan sonra, dünyada bu akımı başlatan unsurun Amerikan devlet demiryolları şirketi Amtrak’ın (Amtrak: American Track: Amerikan Rotası) sosyal medya hesabı olduğu ortaya çıktı. Ne alaka şimdi bu şirket?.. Sosyal medyada büyük etkinliğe sahip uluslararası şirketleri böyle bir işe girmiyor, ama az kişinin bildiği bir devlet demiryolları şirketi hareketi başlatıyor… Amtrak’ın bu twitinin altında yorum olarak başka bir Amerikan demiryolları şirketi BART’ın yorumu da önemli. BART, tek kelimelik twit akımını iki sene önce kendisinin başlattığını vurguluyor:

İki sene önce BART’ın başlattığı akım bu kadar popüler olmuyor da neden Amtrak’ın başlattığı, uluslararası çapta popülariteye ulaşıyor?..

 

Yabancı basın, Amtrak’ın twitinden sonra CNN’in twitter hesabının destek verdiğini ve CNN’den sonra da  Abd Başkanı Joe Biden’ın destek verdiğini, bundan sonra da yayılımın uluslararası çapta gerçekleştiğini belirtiyor. Yani etki zincirinin 1.adımı: Amtrak, 2.adımı: CNN, 3. adımı da: Joe Biden.

Bu zincirde şüphe uyandıran halka Amtrak’tır. Amtrak ve Joe Biden arasında bir ilişki var mı diye araştırdığımızda da ilginç bir bilgiyle karşılaşıyoruz: 1972 yılında Joe Biden, bir trafik kazasında ilk eşini ve kızını kaybediyor. O olaydan sonra da ulaşımını senelerce Amtrak demiryolları şirketinin trenleri ile sağlıyor.

 

Joe Biden’ın Amtrak ile bağlantısı böyleyken CNN’in Amtrak ile ilgili nasıl bir bağı olabilir diye araştırdığımızda ise yine ilginç bir sonuçla karşılaşıyoruz: CNN, 2008 yılından itibaren Joe Biden’a “Amtrak Joe” lakabını takıyor ve Biden bu lakapla anılmaya başlıyor…

 

Bu bilgiler ışığında, bilgileri bir üst seviyeye taşıyacak bir soyutlama (abstraction) yapabiliriz: 1 kelimelik twit akımını başlatan, görünürde öyle olsa da Amtrak demiryolları şirketinin twitter hesabı değil, Abd başkanı Joe Biden’ın hesabıdır.

 

“Biden’ın hesabı niye o zaman Amtrak ve CNN hesaplarına ihtiyaç duydu? Niye kendisi direkt yazıp başlatmadı?” diye bir soru akla gelebilir. Cevabı: hikayenin doğallık algısını bozmamak içindir… Biden böyle bir şeyi kendisi yapsaydı şüphe uyandırırdı, devlet eliyle bir akım başlatılmış olarak görülürdü ve hikayenin inandırıcılığını baltalardı.

 

Hikaye şöyle: Kendi halinde, Abd dışındaki insanların bilmediği bir şirket bir gün 1 kelimelik twit atıyor. Bunu gören sıradan vatandaşlar da hızlıca buna ilgi göstererek kısa sürede yayılmasını sağlıyorlar. Sonra CNN bunu görüyor ve o da katılıyor akıma. CNN’in el vermesiyle daha üst düzey görevlilerin de haberi oluyor ve en son Abd başkanı da katılıyor. Biden’la beraber bu hareket, tüm dünyaya yayılıyor.

 

Eğer bu akıma, Biden el vermeseydi Türkiye’deki siyasilerin hiçbiri böyle bir işe girişmezdi. Şimdi gelelim Türkiye’ye. Devletin en üst kademedesindeki kişilerin, siyasilerin ve kanaat önderlerinin akıma katılması, ne yazık ki tüm Türk Milleti’ni de bu akıma katılmaya teşvik etmiştir. Herkesin kendi sloganını yazmaya davet edilmesiyle bu veriler toplanmış ve yukarda ayrıntılı açıkladığımız NLP yapay zeka algoritmalarının yapacağı analizler için kılçıksız balık gibi kendiliğinden ayıklanmış temiz veri olarak tasnif edilmiştir.  Bu risk ile ilgili, iletişimden sorumlu kişiyi de bilgilendirdik.

 

 

Öyle tahmin ediyorum ki ya kendisine ulaşmadı ya da ulaştırdıklarında, twitimin altına yorum yazan vatandaş gibi “ya sen ne diyorsun, neyin kafasını yaşıyorsun?” benzeri bir tepki verdi…

 

Zaten bu siber harekatı başlatan CIA’in, devlet kademelerinin ne yazdığı umurunda değildir, bunlar önemsiz bilgilerdir. Esas hedef, bu kişilerin el vermesiyle ulaşılacak olan sade vatandaşlardır. CNN de, Biden da, diğer ülkelerin devlet kademesi ve önemli kişileri de sade vatandaşa ulaşmak için aparat olarak kullanılmıştır. Böylece, ulusların ciğerini okumada bir adım daha ileri gidilmiştir…

 

Elektronik Teknik İstihbarat Başkanlığı, bu konuyla ilgili verileri toplayıp analiz ettiniz mi? Risklerden devlet kademesini haberdar ettiniz mi? Ettiyseniz niye Fahrettin Altun’un twitter hesabında ilgili twit hem de sabitlenmiş olarak hala duruyor?..

 

İstihbarata Karşı Koyma Başkanlığı, bir faaliyetin casusluk faaliyeti olarak değerlendirilmesi için illa ki hedefinin kamu ve özel kurum ve kuruluşlar mı olması gerekiyor? Türk milletinin ciğerini okumayı hedefleyen bu harekat, bir siber-espiyonaj faaliyeti değil midir?..

 

Harekatı yapanlar, başarıya ulaşıldığını gördüklerinden ileriki tarihlerde farklı şekillerde tekrarlarını yapmaktan geri durmayacaktır.

 

Bir şeyi gerçekten saklamak istiyorsan, herkesin görebileceği bir yere koy...

Y. Murat Yiğit

Bu haber 5,811 defa okundu.