Monkey Monkey Pox; Maymunların Suçu Ne?

26 Mayıs 2022 00:44 tsi
Dr. Özlem Genç Yazdı: Monkey Pox; Maymunların Suçu Ne?

MONKEY POX; MAYMUNLARIN SUÇU NE?

 

 

Son günlerde medyada duyduğumuz şekilde Avrupa dâhil birçok ülkede maymun çiçeği hastalığı görüldü. Öncelikle yazımıza virüs ve neden olduğu hastalık hakkındaki klasik bilgilerle başlayalım.

Maymun çiçeği virüsü salgını (!)Afrika dışında resmen 10 ülkeye yayıldı. 107 doğrulanmış veya şüpheli vaka bildirildi; Birleşik Krallık'ta (9 vaka), Portekiz'de (34), İspanya'da (32), Fransa'da bildirildi (1), Belçika (2), İsveç (1), İtalya (3), Kanada (22), Amerika Birleşik Devletleri (2) ve Avustralya (1). 19 Mayıs 2022’ye kadar ise 38 vaka doğrulandı. Güncel veriler https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2022-DON385 adresinden takip edilebilir. Raporlanan vakaların çoğunun genç erkek olması ve çoğunun kendini erkeklerle seks yapan erkekler olarak tanımlaması dikkat çekici ve bu vakalardan hiçbiri yakın zamanda hastalığın endemik olduğu bölgelere seyahat öyküsü bildirmemiş. Endemik ülkeler; Orta ve Batı Afrika ülkeleri: Benin, Cameroon, the Central African Republic, the Democratic Republic of the Congo, Gabon, Ghana, Côte d’Ivoire’dir. Bu ülkelerinde sınırlı bölgelerde az sayıda vaka her sene tespit edilmektedir. DSÖ’nün geçiçi rehberinde şöyle yazıyor: “Mevcut sürveyans faaliyetlerine dayanarak, şimdiye kadar, cinsel sağlık kliniklerine genital döküntü ile başvuran erkekler de dahil olmak üzere, maymun çiçeği vakaları, yalnızca erkekler arasında tespit edilmiştir.” İlgili bir haber daha Belçika’dan: “Avrupa'ya Anvers'ten yayıldığı sanılıyor: Belçika'da fetiş festivali kaynaklı maymun çiçeği virüsü vakaları artıyor (https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-61540661)”

Virüsün ilk keşfedildiği 1958'den bu yana (bir makak maymununda) coğrafi olarak en dağınık ve hızla yayılan bu vakalara-salgına neyin sebep olduğu hakkında pek bir şey bilinmiyor.

Bu hastalık; Orta ve Batı Afrika'nın tropikal yağmur ormanlarında ortaya çıkan ve zaman zaman diğer bölgelere dağılan viral zoonotik (hayvan kaynaklı) bir hastalıktır. Doğal konakçıları muhtemelen küçük kemirgenlerdir. İlk kez 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde insanlarda etken olarak saptanmıştır. Virüs, çiçek hastalığı virüsü ile aynı aileden, benzer ve aynı zamanda daha hafif semptomlarla hastalık yapıyor. Bulaşıcılık katsayısı (Ro) 1’den küçük ve insanlar arasında salgın oluşturacak düzeyde yayılmaz, çiçek hastalığından daha az bulaşıcıdır. Örneğin COVID-19 salgınına sebep olan SARS-CoV-2 virüsünün temel bulaşıcılık katsayısının 1.4-2.5 arasında olduğu düşünülüyor; yani virüsün bulaştığı her bir kişi, kendisinden başka ortalamada 1.4 ila 2.5 kişiye (ya da kabaca 1-3 kişiye) bulaştırabiliyor. Hasta kişi ile uzun süreli yakın temas ile (hastaların lezyonları, vücut sıvıları vs) bulaşabilir. Ya da hasta kişinin lezyonları ile kirlenmiş giysiler, yatak-çarşaf vb gibi ortak kullanılan eşyalarla nadir de olsa bulaşabilir. İnsandan insana bulaşma için; yüz yüze, uzun süreli ve yakın temasın gerekliliği düşünülmekte ve cinsel ilişki sırasında bulaşmasının da mümkün olabileceği belirtilmekte.

Bulaştıktan sonra 5-21 gün içinde semptomlar ortaya çıkar. Hastalıkta önce kısa bir ateş ve halsizlik gibi belirtilerle karakterize belirtiler görülür ve ardından yüzde ve avuç içleri ve ayak tabanlarında lezyonlar ortaya çıkmaya başlar ve bu lezyonlar vücuda yayılır. Bazı yeni vakalarda lezyonlar ilk olarak kasık bölgesinde ortaya çıkmaktadır. Lezyonlar tek veya birden fazla olabilir, çiçek hastalığı lezyonlarına benzer. Su çiçeği, herpes zoster, herpes simpleks, sifiliz şankrı, bel soğukluğu veya molluscum contagiosum gibi benzer lezyon yapan hastalıklar ile karışabilir. Hastalığın seyri, çiçeğe göre daha hafiftir. Aşılanmamış kişilerde, çocuklarda, hamile kadınlarda ve bağışıklığı baskılanmış kişilerde seyri daha kötüdür. Kesin tanı; hastanın klinik durumu ve PCR testleri ile konulur.

Çiçek hastalığı aşısının, maymun çiçeğine karşı da etkili olduğu gösterilmiştir.  Temaslı kişilere ilk 3 günde yapılması önerilmekte ve %85 koruyucu olduğu düşünülmektedir. Çoğu vaka tedavi olmaksızın 2-4 haftada iyileşir. Tedavide ST-246 (tekovirimat) kullanılması önerilmekte. Bu ilaç, hayvan ve insan çalışmalarından sonra 2022’de Avrupa İlaç Ajansı (EMA-European Medicine Agency) ve ABD FDA tarafından onaylanmıştır, ancak dünyada yaygın olarak bulunmamaktadır.

Gelelim aklıma takılan sorulara:

Neden hızla yayıldı bu virüs? İnsandan insana yayılımı çok sınırlı olan bu virüsün yapısında ne değişti de böyle yayılım gösterdi? Afrika'nın bazı bölgelerinde endemik olan virüs, daha bulaşıcı ve insandan insana bulaşmaya daha uygun hale gelmek için evrimleşyi mi? Bu hastalığın dünya çapında 10 farklı yerde (daha önce hiç ortaya çıkmadığı yerlerde) aynı anda kendiliğinden ortaya çıkma şansı nedir?

Bill Gates'in dünyanın beklenmedik bir çiçek hastalığı salgınıyla karşı karşıya kalacağına dair öngörüsü bir şekilde doğrulanmış mı oldu? 2021’deki açıklaması şöyle:

“It’ll take probably about a billion a year for a pandemic Task Force at the WHO level, which is doing the surveillance and actually doing what I call ‘germ games’ where you practice… You say, OK, what if a bioterrorist brought smallpox to 10 airports? You know, how would the world respond to that? (Sky News, November 6, 2021)”. Kısacası şu: “Ortada mikrop oyunları var (biraz kinayeli bir söylem ile). Bir biyoterörist 10 havalimanına çiçek hastalığı getirirse ne olur? Dünya buna nasıl tepki verecek?” Hakikaten nasıl tepki verecek? Ben de merak etmedim değil.

Gates bir kahin mi? Ya da bilemedim işte…

Yine;  Mart 2021'de Münich’te uluslararası bir biyogüvenlik konferansında sıra dışı bir #maymun çiçeği ile ilgili küresel bir pandemiyi simüle eden masa başı bir egzersiz” yapılmış. Brownstone Enstitüsü tanıtım yazısı şöyle: “… dünyanın dört bir yanındaki medya kuruluşları, 2022 yılının Mayıs ayının ortalarında gerçekleşecek dünyanın ilk küresel salgını için kırmızı alarmda..” Monkeypox ilk olarak 1958'de tanımlandı, tekrarlıyorum ki şimdiye kadar Afrika dışında hiçbir zaman küresel bir Monkeypox salgını olmadı. Bir yıl önce küresel bir Monkeypox salgınının biyogüvenlik simülasyonunun öngördüğü tam zaman çizelgesinde meydana gelen küresel salgın; Olay 201'den (Even 201) sadece aylar sonra COVID-19'un patlak vermesine çarpıcı bir benzerlik gösteriyor. Monkeypox sadece geçen yıl bir masa başı simülasyonuydu. Bu simülasyonda NTI (The Nuclear Threat Initiative’s) isimli bir kuruluş, laboratuvarda tasarlanmış bir patojenin kullanıldığı bir terör saldırısının neden olduğu olağandışı bir maymun çiçeği türünü içeren küresel bir pandemiyi simüle eden bir masa başı tatbikatını yürütmek için Münih Güvenlik Konferansı ile ortak oluyor hem de (https://www.nti.org/analysis/articles/strengthening-global-systems-to-prevent-and-respond-to-high-consequence-biological-threats/) (video: t.me/robinmg/19665). Kuruluşun adına dikkat.

1980'de çiçek hastalığı eradike edildiğinden (bir enfeksiyon etkeninin dünya genelinde kalıcı olarak sona ermesi) beri, 42 yaşın altındaki insanların neredeyse tamamına çiçek aşısı yapılmamıştır. Yani genç yetişkinler, çocuklar bu enfeksiyona daha kolay yakalanacaktır. Yani sıra geldi orta yaş altındakilere…

Johns Hopkins Sağlık Güvenliği Merkezi müdürü Tom Inglesby verdiği bir demeçte şöyle söylemiş: “Farklı ülkelerde çok daha yaygın bir şekilde, birden fazla vakanın ortaya çıkması anlaşılmaz (STAT News).” Biz anladık ama anlamazlıktan geliyoruz.

Ukrayna'daki ABD Biyolojik Laboratuvarları Araştırma Parlamento Komisyonu Eş Başkanı Irina Yarovaya, “ABD, Ukrayna'da Ebola ve çiçek hastalığı virüslerini araştırdı” diyor. Gazetecilere verdiği demeçte: "Bugün ABD'nin Ukrayna'da özellikle hangi patojenlerle ilgilendiğinin bir analizini sunduk" dedi. "Ukrayna’da bölgesel olan patojenlerin yanı sıra, laboratuvarlar Ebola ve çiçek hastalığı gibi endemik olarak Ukrayna'dan çok uzak olan virüsleri ve patojenleri araştırdı.” Pentagonun’un 300’den fazla biyo-laboratuvarının olduğunu da bilmiyorduk sanki.

Dünya Sağlık Örgütü şu aralar geçici rehberler yayınlıyor. Olası vaka, kesin vaka ve temaslı takibi önerileri var rehberlerde. Bir vaka bile salgın kabul edilecekmiş. Rehberinde de kısaca “Vakalar ve temaslılar özellikle 21 gün izole edilmeli ya da semptomlar açısından takip edilmeli” şeklinde izlem önerileri var. Yine önerilerde şöyle yazıyor: “Semptomsuz temaslılar, işe gitmek ve okula gitmek gibi rutin günlük aktiviteler yapabilir, ancak eve yakın kalmalıdır. Okul öncesi çocukları, kreş, kreş veya diğer grup ortamlarından uzak durmaları gerekebilir.” Sardık mı başa?

Yukarıdaki cümleyi tekrarlayım. Tedavide ST-246 (tekovirimat) kullanılması önerilmekte. Bu ilaç, hayvan ve insan çalışmalarından sonra 2022’de Avrupa İlaç Ajansı (EMA-European Medicine Agency) ve ABD FDA tarafından onaylanmıştır, ancak dünyada yaygın olarak bulunmamakta. Niye 2022?

Neyse şu aşamada soğukkanlı olup, felaket tellallarının sözlerine kulak tıkamak en iyisi. Ben bu konuda komplo falan üretmiyorum, sadece şu anda yaşadıklarımı yazıyorum. Sonuç olarak bu virüsün bir DNA virusu olduğundan dolayı daha az mutasyon geçirmesi ve kolay değişime uğramaması (yeni varyantlar ortaya çıkmaması) gibi faktörleri göz önünde alırsak, bizim bildiğimiz doğal Monkeypox virüsünün bir pandemiye yol açması beklenmemekte. Bazı çevreler hala “Mikrop Oyunları” oynasa da hamleleri boşa çıkacak. Şimdi soralım: Gerçek maymunların suçu ne sizce? Sonradan maymun olanlarınki ise apaçık ortada.

Saygılarımla

 

Dr.Özlem Genç

 

drozlemg@gmail.com

 

Bu haber 4,098 defa okundu.