YENGİ KÜN BAYRAMI 21 MART
Ergenekon Destanı bir bakıma, Gök Türklerin doğuş destanıdır. Türklerin ata yurdundan uzakta sürgünde yaşadıkları bir dönemi anlatan destan, Büyük Hun imparatorluğunun dağılıp yok oluşu sırasında Altay Dağları çevresine göçen Gök Türklerin hikâyesidir. Dokuz kişiyle geldikleri dört tarafı dağlarla çevrili vadide 400 yıl kaldıkları ve demir dağı eriterek, tekrar ata yurduna döndükleri anlatılır. Kendilerini sürgünde hissettikleri bu yurttan çıkış günü 21 Mart’ta Yeni Kün, Yengi Kün veya Uluğ Kün bayramı olarak kutlanır.
Farsça Nevruz ismi ile anılsa da Türk dünyasında karşılığı Yeni Gündür. Doğanın yeniden doğuşu canlanması yeni bir doğum, yeni doğuş olarak algılanır ve birçok ritüellerle kutlanır. Anadolu’da eskiden beri kutlanan yeni gün bayramında kurbanlar kesilir, bereket simgesi kabul edilen Hızır ve İlyas’ın evleri ziyaret etmesi için kapı önüne un serpilir. Bayramdan birkaç gün önce her yerde temizlik yapılır. Evler badanalanır, halılar ve kilimler yıkanır, evin içi dışı temizlenir. 21 Martta yeni elbiseler giyilir. Hediyeler alınıp verilir. Ataların mezarı ziyaret edilir. Büyüklerin ellerinden öpülür hayır duaları alınır. Anadolu’da bazı bölgelerde Mart dokuzu veya Yörük bayramı olarak anılır. Çeşitli tatlılar, yemeklerle bereket sofraları kurulur.
Nevruz ateşi için gerekli ot, çalı ve odun toplamaya çıkılır. Bayram günü ziyaretler kutlamalar yapıldıktan sonra kırlarda veya geniş meydanlarda toplanılır, büyük bir ateş yakılır. Ateşin etrafında dönerek ve üstünden atlayarak arınma yenilenme canlanma ritüelleri gerçekleştirilir.
Sabah erkenden kalkılarak akarsulardan elde edilen sularla, taze su içme, eski eşyaları suya atma, birbirinin üzerine su serpme gibi pratikler gerçekleştirilir. Bu bayram Türk dünyasında sevgi merhamet ve yardımlaşmanın doğa insan birliğinin en güzel ifade edildiği bayramlardan biridir.
Pir Himmet eyledi bugün kuluna
Cümle muhip bugün cemde buluna
Cümle eşya konar kudret balına
Himmeti erince Nevruz sultanın (nefes)
Şarktan bahar rüzgârı eserek geldi;
Dünyayı süslemek için, cennet yolunu açtı.
Kâfur gitti, kara toprak misk ile doldu;
Dünya kendisini süsleyerek, bezenmek istiyor, diye anlatılmaktadır.
Birçok coğrafya ve kültürde bahar ekinoksu olarak kabul edilen gece ve gündüzün eşitlendiği 21 Mart, Türkler için Yeni Kün ve Ergenekon destanı ile kültürel hafızamızda en derin hatıraları muhafaza eden bilincimizi diri tutan bir muhtevaya sahiptir.
Behçet Kemal Çağlar’ın, Ergenekon piyesinden;
Ey Rab! Çıkmam gerekti arşındaki kürsüne
Mademki ilk demiri koymuştu Türk örsüne
Mademki ilk kıvılcım sıçramıştı toprağa
Hacet yoktu bir yeni büyüklük yaratmaya
Doldurunca bir demir sapı Türkün elini
Yere diktin demekti etten bir heykelini
Ne çok gecikecekti insan olmakta insan
Olmasa Türk; ilk seven, ilk inanan, ilk yazan.
Türk Dünyasının Yeni Gün Bayramı Kutlu olsun. Selam ve Dua ile.
Fatma KIZIK
Kaynaklar
Türk Kültüründe Nevruz, Abdullah SENGÜL
Türk Halk Kültüründe Nevruz, Prof. Dr. Erman ARTUN
Karşılaştırmalı Olarak Türk Kültüründe Nevruz, Dr. Ergenekon SAVRUN
Değerli okuyucumuz,
Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
· Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
· Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
· Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
· Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
· Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
· Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.
Yorumlar
+ Yorum Ekle