En Sıcak Konular

Yeni Kün Bayramı 21 Mart

21 Mart 2024 10:52 tsi
Yeni Kün Bayramı 21 Mart Fatma Kızık Yazdı...


YENGİ KÜN BAYRAMI 21 MART


Ergenekon Destanı bir bakıma, Gök Türklerin doğuş destanıdır. Türklerin ata yurdundan uzakta sürgünde yaşadıkları bir dönemi anlatan destan, Büyük Hun imparatorluğunun dağılıp yok oluşu sırasında Altay Dağları çevresine göçen Gök Türklerin hikâyesidir. Dokuz kişiyle geldikleri dört tarafı dağlarla çevrili vadide 400 yıl kaldıkları ve demir dağı eriterek, tekrar ata yurduna döndükleri anlatılır. Kendilerini sürgünde hissettikleri bu yurttan çıkış günü 21 Mart’ta Yeni Kün, Yengi Kün veya Uluğ Kün bayramı olarak kutlanır.


Farsça Nevruz ismi ile anılsa da Türk dünyasında karşılığı Yeni Gündür. Doğanın yeniden doğuşu canlanması yeni bir doğum, yeni doğuş olarak algılanır ve birçok ritüellerle kutlanır. Anadolu’da eskiden beri kutlanan yeni gün bayramında kurbanlar kesilir, bereket simgesi kabul edilen Hızır ve İlyas’ın evleri ziyaret etmesi için kapı önüne un serpilir. Bayramdan birkaç gün önce her yerde temizlik yapılır. Evler badanalanır, halılar ve kilimler yıkanır, evin içi dışı temizlenir. 21 Martta yeni elbiseler giyilir. Hediyeler alınıp verilir. Ataların mezarı ziyaret edilir. Büyüklerin ellerinden öpülür hayır duaları alınır. Anadolu’da bazı bölgelerde Mart dokuzu veya Yörük bayramı olarak anılır. Çeşitli tatlılar, yemeklerle bereket sofraları kurulur.

Nevruz ateşi için gerekli ot, çalı ve odun toplamaya çıkılır. Bayram günü ziyaretler kutlamalar yapıldıktan sonra kırlarda veya geniş meydanlarda toplanılır,  büyük bir ateş yakılır. Ateşin etrafında dönerek ve üstünden atlayarak arınma yenilenme canlanma ritüelleri gerçekleştirilir.


Sabah erkenden kalkılarak akarsulardan elde edilen sularla, taze su içme, eski eşyaları suya atma, birbirinin üzerine su serpme gibi pratikler gerçekleştirilir. Bu bayram Türk dünyasında sevgi merhamet ve yardımlaşmanın doğa insan birliğinin en güzel ifade edildiği bayramlardan biridir.


 Pir Himmet eyledi bugün kuluna


Cümle muhip bugün cemde buluna


Cümle eşya konar kudret balına


Himmeti erince Nevruz sultanın (nefes)


Tüm Türk dünyasında benzer ritüellerle kutlanan Yeni Kün bayramında kırlara çıkılması, çeşitli şölen ve yarışmalar düzenlenmesi bu bayramın Türklerde çok eski arkaik bir döneme ait olduğunu göstermektedir. Ateşin yakılması ise değişmez bir kural gibidir. Nevruz kutlamaları adı altında çeşitli siyasi etnik köken arayışları içinde bulunan grupların protesto propaganda aracı yapmaya çalıştığı bu bayram Türk’ün Milli manevi öz mirasıdır.


Baharın gelişi Kutadgu Bilig’te  


Şarktan bahar rüzgârı eserek geldi;


Dünyayı süslemek için, cennet yolunu açtı.


Kâfur gitti,  kara toprak misk ile doldu;


Dünya kendisini süsleyerek,  bezenmek istiyor, diye anlatılmaktadır.


Divan-ü Lügat-it-Türk’te; Dünyanın nefesinin ısınması, yağmur tanelerinin saçılmasıyla açan inci,  mercan çiçeklerinin yeryüzünü cennete çevirmesi olarak tasvir edilmektedir.

Birçok coğrafya ve kültürde bahar ekinoksu olarak kabul edilen gece ve gündüzün eşitlendiği 21 Mart, Türkler için Yeni Kün ve Ergenekon destanı ile kültürel hafızamızda en derin hatıraları muhafaza eden bilincimizi diri tutan bir muhtevaya sahiptir.

Behçet Kemal Çağlar’ın, Ergenekon piyesinden;


Ey Rab! Çıkmam gerekti arşındaki kürsüne


Mademki ilk demiri koymuştu Türk örsüne


Mademki ilk kıvılcım sıçramıştı toprağa


Hacet yoktu bir yeni büyüklük yaratmaya


Doldurunca bir demir sapı Türkün elini


Yere diktin demekti etten bir heykelini


Ne çok gecikecekti insan olmakta insan


Olmasa Türk;  ilk seven, ilk inanan, ilk yazan.      

                    

Türk Dünyasının Yeni Gün Bayramı Kutlu olsun. Selam ve Dua ile.               


Fatma KIZIK

 

Kaynaklar

Türk Kültüründe Nevruz, Abdullah SENGÜL

Türk Halk Kültüründe Nevruz, Prof. Dr. Erman ARTUN

Karşılaştırmalı Olarak Türk Kültüründe Nevruz, Dr. Ergenekon SAVRUN




Bu haber 3,659 defa okundu.


Yorumlar

 + Yorum Ekle 
    kapat

    Değerli okuyucumuz,
    Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
    Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
    · Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
    · Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
    · Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
    · Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
    · Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
    · Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
    Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.




    En Çok Okunan Haberler


    ON ALTI YILDIZ'da Ara Internet'te Ara  

    Haber Sistemi altyapısı ile çalışmaktadır.
    6,843 µs