Kur'an Kurultayı – 2

Buradaki betimlemelere bakıldığında zulmanlar öncelikle islam dininin kuransız dindarları olarak tasvir ediliyorlar. Kuran’ın niteliği, inanan için kendisine bir rehber olmasıdır. Demek ki zulmanlar için doğru bir rehbere sahip olmayan, başıboş tabirini kullanabiliriz. Ancak tasvirlere bakıldığında zulmanların başıboş kalmadığını, bir takım kişi ve kurumlara tabi olduklarını görüyoruz. Devamında  Kuran Kurultayı çalışmasına ışık tutacak kritik bir noktaya değiniliyor ve zulmanlar mim(Muhammed)den vazgeçip nun(balık)un peşine düşenler olarak betimleniyor. Balığın peşinde koşmak ise deryayı görmeyerek değerli olanı bırakıp değersiz olanın peşine düşmek olarak açıklanıyor. Burada balık metaforuna da ayrıca değinmek gerektiği kanısındayız. Öncelikle balık insanın elinden kolaylıkla kayıp gidebilecek bir yapıya sahiptir. Burada balık metaforu peşine düşülen nesne, fikir, kişi veya kurumun işin sonunda peşe düşeni elinde hiçbir şeyin kalmadığı bir halde bırakabilecek olması bakımından; boş bir hayal, emek ve zamana işaret edebilir. Bu durumda peşine düşülmesi gereken olarak kodlanan mim harfi ve Hz.Muhammed olmakta; onun peşine düşmenin yegane yolu ise Kuran olmaktadır. Demek ki müslümanlar Kuran’ı bırakıp herhangi başka bir şeyi kendilerine rehber edindiklerinde zulmana dönüşüyorlar.

Bu noktada sahte şeyhler ve tarikatların zulmanların oluşumunda büyük rol oynadıklarına dikkat çekmek gerekiyor. Tarikatlarda meşhur bir söz vardır; “mürşidi olmayanın mürşidi şeytandır” derler. Bu sözü de değiştirmek gerekiyor; “mürşidi Kuran olmayanın mürşidi şeytandır.” Peki mürşidin Kuran olması ne demek? Bunun üzerinde düşünmek gerekiyor. 

Konuyu en iyi özetleyen kanımızca Gazi Mustafa Kemal Atatürk’tür. Onun hayatta “en hakiki mürşid ilimdir” şeklinde ortaya koyduğu düşünce Kuran’ı anlamanın, mürşid edinmenin metodolojisinin çekirdeğini oluşturmaktadır. Gerçek manada ilmi mürşid edinmek, öğrenme aşkı ile hiçbir  karşılık beklemeden çalışmayı gerektirir. Bu yolda gösterilen çaba iştigal edilen bilgi kaynağı ilk etapta Kuran olmasa bile, Kuran kendisinde hiçbir bilgiyi eksik bırakmadığından kişiyi Kuran’a yaklaştıracaktır. Yine bu çaba sonucunda eğer kişi narsist eğilimlere sahip değilse öğrendiklerinin, öğrenemediklerinin yanında hiç mesabesinde olduğunu idrak etmeye başlayacak ve aczini fark edecektir. Burada bilim ile uğraşan birçok insanın neden Kuran’dan uzak kaldığı ya da bu yönde davranışlar sergilemediği sorusu gündeme gelebilir. Bu konunun anlaşılabilmesi için aczini farketmek ve narsist eğilimlere sahip olmamak parametreleri kilit önemdedir. Esasında insanların çoğu az ya da çok narsist eğilimlere sahiptir ve kendisini önemli, olmazsa olmaz bir kişilik olarak kurmaya çalışır. Herhangi bir insan olduğunu kabullenmek her ne kadar bunu dillendirmesek de çoğumuz için oldukça zordur. Ancak paradoksal biçimde gerçekten insanlık için önemli atılımlar yapabilmenin yolu herhangi bir insan olduğumuzu kabullenmekten, kendimize aşırı önem atfetmeye neden olan eğilimlerden kendimizi korumaktan geçer. Çünkü kendimizi temel alarak ilim ile iştigal etmeye çalışmak ilimde temel ilkelerden olan tarafsızlık ilkesini ihlal etmemize neden olur. Bu tarz bir bakış açısıyla kendimizi olduğumuz konumda değil; hayal edilmiş , kurulmuş bir konumda ele alarak yolun en başında bütün parametreleri yanlış dizayn etmiş oluruz. Bu yanlış dizayn aczin farkedilmesini engelleyecek ve bizi Kuran’a, mim(Muhammed)e değil, sayısız sükut-u hayallerden bir nun(balık)a çıkaracaktır. Bu arada balık ve derya metaforunun bir yönü de deryanın tek, balıkların çok olmasıdır. Aynı şekilde Kuran tek, Muhammed tek, hakikat tektir. Peşinde koşulan ve bizi sükut-u hayale uğratanlar ise çoktur. Burada vahdet ve kesret bilinci öne çıkarılarak, nesnelliğe de vurgu yapılmıştır. Sükut-u hayaller kişinin kendini ve dünyayı kendi öznel penceresinden değerlendirmesi sonucu ortaya çıkar. Nesnellik ise ilimin metodolojisidir, kişilere ya  da kurumlara ayrıcalıklar tanımaz, objektiftir. Sonuç olarak kişinin kendini olduğundan daha önemli, seçilmiş, ayrıcalıklı görme isteği kişiyi büyük bir yanılsamaya sürüklemekte ve deryayı görmeyip sonu sükut-u hayal olan balıkların peşine düşmesine neden olmaktadır.   

Zulman kavramından hareketle strateji ve taktik ayrımına da değinmenin, bize konuya daha derinlemesine nüfuz etmek adına yararlı araçlar sunacağı söylenebilir. Strateji kelimesi her şeyden önce askeri terminolojiye ait bir kelimedir ve kelime Eski Yunanca’daki stratos(ordu) ve ago(yönetmek, yön vermek) kavramlarının birleşiminden oluşmuştur. Strateji;  önceden belirlenen bir amaca ulaşmak için tutulan yolların ve uygulanan yöntemlerin tümü, bir savaşta amaca ulaşmak için askeri kuvvetleri uygun bir biçimde kullanma sanatı ve bilimi ve bir ulusun ya da birkaç ulusun, barışta ve savaşta benimsenen politikalara en çok desteği vermek ereğiyle siyasal, ekonomik, psikolojik ve askeri güçleri bir arada kullanma, düzenleme bilimi ve sanatı anlamlarına gelmektedir. Bu tanımlamalara bakıldığında stratejinin uzun vadeli plan yapma ile ilişkili olduğu, büyük bir amaca ulaşmak için kapsamlı bir plan yapma, bu planı geniş bir zaman diliminde azimle uygulama anlamlarına geldiği ve çaba kavramı ile ilişkili olduğu söylenebilir. Taktik terimi ise kısa vadeli, düşünsellikten ziyade tepkisellik yönü ön plana çıkan, daha çok hayatın idamesi ile ilgili bir eyleme biçimi olarak anlaşılabilir. Bu anlamda taktik üzerine uygulanan eylemler geniş bir zamana yayılmaz, bütünsel bir biçim göstermez, yoğun bir azim ve çaba gerektirmez. Bunun yanında taktik üzerine yapılan eylemlerin sonuçları çabuk alınırken, stratejik temelli eylemlerin sonuçları çok uzun vadede elde edilir hatta bazen stratejik eylemi uygulayan şahsın ömrü bu sonuçları müşahede etmeye yetmeyebilir. Bu noktada insanın yapısal zaafları olan acelecilik, çalışmaktan kaçınma, toplumsal baskı karşısında direnememe gibi özelliklerine dikkat çekmek yerinde olacaktır. Kuran-ı Kerim’de İsra suresinin 11.ayetinde “İnsan hayra dua eder gibi şerre dua ediyor, insan çok acelecidir” denilmektedir. İnsanı stratejik bir hayat planlamasından koparıp taktiksel bir hayat yaşamaya iten sebeplerden biri insanın yapısal olarak aceleci olması ve yaptığı eylemin pratik veya düşünsel sonuçlarını bir an önce görmek istemesidir. Kuran bu ayetle söz konusu aceleciliğin bizim isteklerimizi ve yönelimlerimizi tersine çevirdiğine işaret etmektedir. Bu noktada mim(Muhammed)i bırakıp nun(balık)un peşine düşmemiz bu aceleciliğimiz sonucu hayatımızın bütününü yanlış yaşamamıza neden olan temel hata olarak ön plana çıkmaktadır.  Acelecilikle ilişkili olarak öne çıkan ve bizi stratejik planlama yerine taktiksel davranmaya iten yapısal zaaflarımızdan birisi de çalışmaktan kaçınma olarak öne çıkmaktadır. Bahsettiğimiz gibi stratejik eylem modeli çok çalışmayı ve bunu uzun vadede devam ettirmeyi gerektirmektedir. Oysa kısa vadeli taktikler genel olarak az bir eforla çabuk sonuç almaya yönelik davranışlar olarak ortaya çıkmaktadır. Bu noktada çalışmaktan kaçınma maddesinin aceleciliğin yanında narsist eğilimlerle de bağlantılı olduğunu belirtmeliyiz. Bu eğilimler kişinin kendisine yönelik aşırı bir değer atfetmesine, kendisini ayrıcalıklı görmesine, seçilmiş hissetmesine  neden olmaktadır. Bu durum kişinin bir sonuca ulaşmak için diğerleri gibi çalışmak zorunda olmadığını vehmetmesine, ayrıcalıklı olduğundan dolayı sonucu zaten hakettiğini düşünmesine neden olmaktadır. Bu durum tarikat, din, ırk gibi kurumların içinde de tecelli edebilmektedir. Örnek olarak kişi bir tarikata giriyor ve bu tarikatın liderinin seçilmiş, ayrıcalıklı bir kişi olduğunu düşünüyor. Bu düşünceyi tarikat lideri ayrıcalıklı olduğuna göre tarikat mensupları da ayrıcalıklıdır düşüncesi takip ediyor. İşte bu noktadan sonra kişi objektiviteyi kaybettiğinden kuracağı bütün düşünceler ve yapacağı bütün eylemler sakat bir şekil almaktadır. Örneğin kişi bir sınava çalışmak yerine  soruların kendisine verilmesini ya da bir işe şartları sağlamadığı halde girmeyi kabul edebilmektedir. Uzmanlığı olmadığı halde, bütün ulusu tehlikeye atma ihtimali olduğu halde üst düzey görevleri talep edebilmekte veya kabul edebilmektedir. Bu noktada tarikatlar konusuna özellikle değinilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Kambala'da zulmanlar tanımlanırken; verilen zikirleri çeken, şeyhlerinin gözlerinden irşad olacağını zanneden müritler tabiri kullanılmakta ve müritlerin bu davranış biçimiyle şeytanın kafalarına çivi çakmasına neden oldukları belirtilmektedir. Müridlerin buradaki davranış biçimine bakıldığında insanın yapısal zaaflarından biri olan çalışmaktan kaçınma eğiliminin ön plana çıktığını görmekteyiz. Şeyhe bağlanıp verdiği zikirleri çekmek, ya da şeyhin gözlerinden irşad olmak müridin edilgen bir yapıya bürünmesine, risk almasına ve çalışmasına gerek kalmamasına, sorgulama mekanizmasının devreden çıkarak düşünsel vasıflarını yitirip insan görünümlü bir android haline gelmesine neden olmaktadır. Oysa kişinin irşad olmak için Kuran’ı ve bu durumun bir sonucu olarak ilmi rehber edinmesi yoğun bir çaba gereksinimi, süregiden bir bilinmezlik, birçok defa yalpalama ve değişim zorunluluğu gibi insanın psikolojisini zorlayacak bir süreç oluşmasına neden olacaktır. Bu noktada insan çalışmaktan kaçınma ve güvenlik ihtiyacı sebebiyle kendisini baltalayacak, insan olmasının yolunu kapatacak bir sürece girmeyi tercih etmektedir. Güvenlik ihtiyacı zaafı yukarıda saydığımız yapısal zaaflardan toplumsal baskılara karşı direnememe zaafının alt başlığı olarak da ele alınabilir. İnsan bir toplum içinde dünyaya gelir ve bu toplum içinde çocukluk safhasından itibaren toplumun önem atfettiği değerleri içselleştirerek yetişir. Bu değerler Kurani manada tavsiye edilen değerler olabileceği gibi, çoğunlukla tavsiye edilmeyen değerler olarak da ortaya çıkabilirler. (Bu noktada Kuran’da bir çok ayette çoğunluğun yerildiğini belirtmekte fayda vardır.) İnsan  eğer içinde bulunduğu toplumun normatif olarak kurduğu değer sistemine uygun hareket ederse kendisini güvende hisseder ve dışlanma tehlikesine karşı kendisini korumuş olur. Genel olarak stratejik eylemlerin sonuçları geç alındığından stratejik eylemler  toplum tarafından onay görmezler, söylemsel manada onaylansalar bile iş eyleme döküldüğünde kişi; yalnızlaşma, ekonomik zor, kınanma, alay edilme gibi toplumsal baskılarla karşılaşır ve bu baskılara direnmek çoğu kişi için çok zor bir hal alır. 

Sonuç olarak insanları yönetmeye çalışan odaklar özellikle sosyal psikoloji biliminin verileri ışığında kurdukları yapılanmalarla insanların yapısal zaaflarını ve psikolojik eğilimlerini birleştirerek onların kendilerini yöneten birer insan olmaktan çıkıp, yönetilen birer zulman haline gelmesine sebep olurlar. Kambala’da değinilen çok önemli bir nokta da zulman bilgisinin yapay zeka tarafından izlenmekte ve kaydedilmekte olduğu bilgisidir. Bunun yanında kaydedilen bu bilginin ileride kullanılacağından da bahsedilmektedir.

56 kelimenin Türkçe mealleri, üstten aşağı okunduğunda bizi de şaşırtan ilginç bir durumla karşılaşılmıştır: Başta belirttiğimiz gibi, birbirinden farklı yazılan bu 56 kelimenin tümü, "zulman" kavramını oluşturan Zal, Mim ve Nun harflerini içermektedir; ancak bunların nerdeyse tamamı, 55 tanesi, bu harfleri karışık bir sırayla içermektedir. Normalde beklenen sonuç, bu kelimelerin anlamlarının, zulman kelimesinin anlamından farklı olmasıdır. Ancak çizelgedeki Türkçe anlamlar üstten aşağı okunduğunda tüm anlamların aynı doğrultuda olduğu, yani okunduğunda insana aynı hisleri verdiği görülecektir...

Yalanlayanlar, aldatanlar, kulakları tıkalı olanlar, günahlar, cezalandırma, azaba uğratma, uyarma anlamlarının tümünde celali bir üslup ile tehdit vardır. İlgili ayetler de tam olarak okunup incelendiğinde bu his daha da belirginleşmektedir. Sanki tüm bu 116 ayette de zulmanlardan bahsediliyor gibidir. 

Bu, bize göre Kuran'ın mucizelerinden biridir, çünkü hiçbir dilde bir kavrama ait olan kelimenin harflerinin sırası değiştirilerek elde edilen diğer anlamlı kelimelerde, o kelimeyle bir yakınlık olmaz. Bu Türkçe'de de, Arapça'da da, İngilizce'de de,vb. diğer tüm dillerde de böyledir. Bu durum, Kuran'ın Arapça değil, "Kuranca" olduğunun da bir başka delilidir...

Ayet anlamlarının birtakım belirgin hisleri uyandırması ve bu hislerin ortaya çıkarılması, Komutan'ın 23. çalıştayda deneyini de yaptırdığı üzere, Kuran'ı sadece mealleri üzerinden okuyup anlamaya çalışmakla yetinmeyip, daha geniş bakış açılarıyla kavrama yöntemlerinden de bir tanesidir. Hisleri oluşturan da kelime anlamları olduğundan, anlamları en geniş haliyle, meal örneklerinde olduğu gibi belli başlı kişilerin öznel değerlendirmeleri ile sınırlandırmadan, ele alma ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Meallerde farklı kişiler, farklı şekillerde tercümeler ortaya koymaktadır. Bu sınırlandırmaları aşmak adına, her kelimenin köküne inilerek kök anlamlar üzerinden bir değerlendirme yöntemi ile bakış açısı genişletilmeye çalışılmıştır.

Yukardaki kelime listesinin en tepesindeki kelime, 12 tekrarla "lilmukezzibine"dir. Meallerde "yalanlayanlar" olarak tercüme edilmiştir. Ancak kelimenin köküne inildiğinde anlam daha da genişlemektedir. Lilmukezzibine'nin kökü, Kef-Zal-Be'dir. Anlamları: yalanlamak, aldatmak, bilerek veya bilmeyerek bir olay hakkında olduğundan farklı bilgi vermek, doğruluğun aksini iddia etmek. Bu kavramlara bakıldığında da aslında hepsinin "aldatmak" ana kavramının birer alt kümesi olduğu görülecektir. Zulmanlar, Kuran'sız müslümanlar, Allah ile aldatanlar...

Listedeki en baştan ikinci kelime ise "azanihim"dir, "kulak" olarak tercüme edilmiştir. Kelimenin kökü, Elif-Zal-Nun'dur. Kökün anlamları: kulak vermek, dinlemek, izin vermek, düzenlemek, sıraya koymak, bilgilendirilmek, yönlendirilmek, duyuru yapmak, kulak, özlem/arzu/hasret. Bu sözün geçtiği ayetlerde, genelde kulakları tıkalı olma durumundan bahsetmektedir. İnsanda kulakları tıkalı olma durumlarından, yani "ses"leri duymama durumlarından biri de uykuda olma halidir.