600 Yıllık Üstünlüğün Sırrı

29 Ağustos 2010 10:53 tsi
Ordumuzun yeniden yapılanması konuşuluyor. Tarih boyunca Çinliler'den Ruslar'a kadar birçok millet Türk ordusunu taklit etmişti.

 

Herkesin gözü onda

Ordumuzun yeniden yapılanması konuşuluyor. Tarih boyunca Çinliler'den Ruslar'a kadar birçok millet Türk ordusunu taklit etmişti.
 
Türkler, Büyük Hun İmparatorluğu zamanında Mete Han (Mao-tun) döneminde askeri teşkilatta onlu sistemi kurdular. Bu dönemde Türkler kullandıkları kompozit yayları ve atları sayesinde Asya'nın önemli bir kısmına hakim oldular. Çinliler, Türkler'le baş etmek için elbiselerine varana kadar Türk ordusunu taklit ettiler. Ancak bu da yeterli olmadı. Kendi atları Türk atları gibi savaş atı değildi. Çinliler, bu yüzden Türk savaş atlarını ele geçirmek için Fergana'ya sefer bile düzenlediler.

Türk ordusu bu dönemde aşiret kuvvetlerinden meydana geliyordu. 1040'ta kurulan Büyük Selçuklu Devleti döneminde ordumuz profesyonelleşmeye başladı. Aşiret kuvvetlerinin yanı sıra düzenli birlikler kuruldu ancak ordumuzun asıl profesyonelleşmesi Osmanlı döneminde oldu.

600 YILLIK ÜSTÜNLÜĞÜN SIRRI

Osmanlılar'ın çok erken tarihte düzenli ordu tesis etmeleri, Avrupa'ya karşı üstünlük sebeplerinden biriydi. Gerek Os­manlılar'dan önceki Türk devletlerinin çoğunda, gerekse Safeviler ve Akkoyunlular gibi Osmanlı ile çağdaş Türk devletlerinin or­duları aşiret kuvvetlerinden meydana gelirdi. Avrupa'da da ordular ya paralı birliklerden ya da prenslerin, kontların, düklerin gönderdiği askerlerden oluşurdu. 17. yüzyılda, 1618-1648 yılları arasındaki Otuz Yıl Savaşları'nda bile Avrupa or­dularının çoğu paralı askerlerden meydana geliyordu. Farklı milletlerden oluşan paralı askerleri yönetmek oldukça zordu. Paralı askerler savaşların en kritik anlarında hemen kaçarlardı. Sık sık, özellikle de paralarını alamadıkları zamanlar isyan eder­lerdi. Bunların üzerlerinde disiplin kurmak da oldukça zordu. Nitekim Makyavelli, paralı askerleri "Dostlar arasında yürekli, düşman karşısında korkak" kişiler olarak değerlendirir.

Hâlbuki Osmanlılar, Orhan Gazi zamanında Türk köylü­lerinden yaya ve müsellem adıyla ilk düzenli askeri birlikleri kurmuşlardı. Bu birlikler, ihtiyaca cevap vermeyince bazı Avrupalı yazarların, "şeytan icadı" diye adlandırdıkları Kapıkulu Ocak­ları kuruldu. Bunlar tam profesyonel askerlerdi. Ayrıca tımar sistemi ile yeniçeriler kadar profesyonel olmasa da, yine mes­lekleri sadece askerlik olan sipahi teşkilatı tesis edilmişti. Nite­kim 16. yüzyılda Avrupalı elçi ve seyyahlar, Osmanlı ordusunu öve öve bitiremezler ve kendi ordularının bunlarla baş edeme­yeceğini söylerler.

RUSYA'DAN POLONYA'YA HERKES ORDUMUZU ÖRNEK ALDI

Rusya, 16. yüzyılda Korkunç İvan zamanındaki askeri teşkilatlanmasında Osmanlı ordusundan etkilendi. Osmanlı ordusundaki disiplin ve liyakat sistemi örnek alındı.

Uzun süre savaşlarda süvari birlikleri ön plandaydı. Yeniçeriliğin kuruluşuyla birlikte savaşlarda piyadeler ön plana çıkmaya başladı. İspanyollar, Şarlken döneminde Osmanlı ordusundan ilham alarak "tercios" birliklerini kurdular. İspanyollar ile evlenen İtalyan kadınların çocuklarına askerde "yeniçeri" deniliyordu.

Macarlar, 15. yüzyılda "Hussar" adı verilen hafif süvari birliklerini Osmanlı timarlı sipahilerini örnek alarak kurmuşlardı. Osmanlı ordusunu en çok taklit edenlerden biri de Polonyalılar'dı. Polonya ordusu kullandığı kılıca kadar birçok silah ve sistemi Türk ordusundan örnek almıştı.

AVRUPA ORDULARI

Avrupa'da orduların durumuna ilk esaslı tenkit Makyavelli'den gelmişti. Makyavelli, Roma askeri sistemi ve klâsiklerini inceledikten sonra, en ideal yolun Roma lejyon sistemini tekrar kurmak olacağı kanaatine varmıştı. Babadan oğula geçen subaylık sisteminin kaldırılıp yerine, yine aristok­ratların oluşturduğu ancak liyakate dayalı askeri bir sistem kurulmasını teklif etti. Makyavelli, mecburi askerliğe dayanan bir ordu sisteminin kurulmasını istiyordu.

1618 ile 1648 yılları arasındaki Otuz Yıl Savaşları'nda Avrupa or­duları büyük gelişme gösterdiler. "Sarışın Dev", yani İsveç Kralı Gustav II. Adolf, çağının askeri stratejisini alt üst etti. Topların piyade ve süvarileri destek­leyecek şekilde doğrudan kullanılması, tüfek kullananlar ile süvarilerin birlikte hareketleri gibi taktikler de ilk kez Gustav II. Adolf tarafından Otuz Yıl Savaşları'nda uygulanmıştı. Büyük bir stratejist olan kral, süvari hücumunu da yeniden canlan­dırmıştı. Süvariler kılıçtan ziyade tabanca ile saldırmaya başla­mışlardı. Ayrıca daha önce 7 kilo olması sebebiyle kullanımı oldukça zor olan tüfeklerin hafifletilerek, kullanımının kolay­laştırılması, fişenkin icadı ve topların hafif ve kullanışlı hale getirilmesi de Gustav II. Adolf'un marifetleriydi. Avrupa'da 17. yüzyıl ortalarından itibaren eski Roma lejyonlarında olduğu gibi sıkı disiplin, emir-komuta zinciri ve askerlerin devamlı eğitim gördüğü bir sistem kuruldu.

Makyavelli'den sonra Fransa Kralı Ondördüncü Louis döneminde Sebastien de Vauban, bilimsel gelişmelerde ortaya çıkan so­nuçları orduda kullandı. Kullanılan yeni silahlar ve bu silah­larla birlikte gelişen yeni savaş organizasyonları muharebelerin şeklini değiştirdi.

Erhan Afyoncu / Bugün

 

Bu haber 4,524 defa okundu.