İlteriş Kağan Kompleksindeki Yazıtın Bir Kısmı Açıklandı

29 Ağustos 2022 07:38 tsi

İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı’nın kurucusu İlteriş Kutluğ Kağan’ın 7. yüzyıla ait yazıtının ön okuması açıklandı.

İlteriş Kağan Kompleksindeki Yazıtın Bir Kısmı Açıklandı

İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı’nın kurucusu İlteriş Kutluğ Kağan’ın 7. yüzyıla ait yazıtının ön okuması açıklandı.

Uluslararası Türk Akademisi ve Moğol Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü tarafından Arkhangai bölgesi Nomgon Ovası’nda ortaklaşa yürütülen bilimsel arkeolojik kazı sonucunda, İlteriş Kağan’a adanmış kompleks keşfedildi.

Uluslararası Türk Akademisi (TWESCO), Moğolistan’ın Ötüken bölgesinde yürüttükleri bilimsel kazı çalışmaları sonucunda keşfedilen İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı’nın kurucusu ve Bilge Kağan ile Kültegin’in babası İlteriş Kutluğ Kağan’ın 7. yüzyıla ait yazıtının ön okumasını açıkladı.

Araştırmacılar, “Yazıttaki ifadeler aynı Kültegin ve Bilge Kağan’daki sözler gibi, ama birinci ağızdan yani İlteriş Kutluğ Kağan tarafından söylendiği için (Türk yazı tarihini) daha da ileriye götürüyor.” diyor.

70 cm yüksekliğe ve 19 cm genişliğe sahip yazıtın her iki tarafında da metin yer alıyor. Bu metinler, eski Türk ve Soğd yazısı içeriyor. Şimdilik yazıtın sadece ön okuması açıklandı, ancak uzmanlar en kısa zamanda metnin tamamının yayımlanacağını söylüyor.

Yazıtın ön tarafında bulunan 19 satırın henüz 12 satırı okunabildi. Bu satırlar sırasıyla şöyle:

“inek yılının dokuzuncu ayı”, “tanrı oğlu”, “Kutlug Kağan: Türk”, “erkek çocuklarım, köz”, “bizim güzel”, “etdim: bizim yabancı erler”, “yerde”, “tümen: on bin”, “işimi gücümü ver”, “tayin ettim (unvan verdim)”, “tamamı eşitti.”

İlteriş Kutluğ Kağan’ın 7. yüzyıla ait yazıtının, oğulları Kültegin ile Bilge Kağan anıtlarına benzediğini belirten Türk Akademisi Başkanı Darhan Kıdırali, “Burada ejderha, kurt başı karışımı mitolojik varlıklar, resimler ve Türk ve Soğd yazısı bulundu.” diyor.

Yazıttaki ifadeler aynı Kültegin ve Bilge Kağan’daki sözler gibi ama birinci ağızdan yani İlteriş Kutluğ Kağan tarafından söylendiği için (Türk yazı tarihini) daha da geriye götürüyor.

Geniş bir arazide bulunan İlteriş Kağan kompleksinin, zamanında düşmanları tarafından tahrip edildiğini belirten Kıdırali, “Etrafında 51 balbal taş bulundu ama kafalarını kırmışlar. Hatta yazıtı bile ortasından bölmüşler.” diyor.

Kıdırali, daha önce bulunan Kültegin ve Bilge Kağan yazıtlarının dikili olarak keşfedildiğini, ancak bu yazıtın toprak altından çıkarıldığını söylüyor.

Kompleksin toplam alanı 49 x 41.5 metre. Batıdan doğuya doğru oval bir biçimde yer alan kompleksin etrafına hendek kazılmış ve buradan toprak yığılarak bir kale inşa edilmiş.

Kompleksin batı tarafında, alanın ortasına delikli taştan bir küp (sunak), taştan insan figürleri, iki yavrusu olan aslan heykeli ve iki koyun heykeli bulunuyor. Kompleksin kapısından doğuya doğru 51 adet balbal taşı yan yana sırayla yerleştirilmiş. Bunların arasında beş balbal taşından Aşina ailesine ait “dağ keçisi” sembolü tespit edildi.

https://arkeofili.com/ilteris-kagan-kompleksindeki-yazitin-bir-kismi-aciklandi/

Bu haber 2,299 defa okundu.

Yorumlar

+ Yorum Ekle

kapat

Değerli okuyucumuz,
Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
· Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
· Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
· Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
· Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
· Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
· Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.