Kendine Doğru

4 Şubat 2021 10:32 tsi
Âşık Avşarî yazdı...

Kendine Doğru

 İlk yazımda bir şiirini incelediğim, Ziya Gökalp’in çağlar aşan ve derin anlamlar içeren  şiirlerini incelemeye devam edelim. İnceleyeceğimiz ilk şiir “Kendine Doğru” adlı şiir. Önce şiiri okuyup sonra incelemesine geçelim.

 KENDİNE DOĞRU

Atanın içkisi köpüklü kımız,
Arpa suyu içme! dedi bir Kırgız!

Evinin yemişi erikle elma,
Komşunun bağından hurmayı alma!

Başka dile uymaz annenin sesi,
Her sözün ararsan vardır Türkçesi!

Duymadan düşünme, görme sezmeden,
Kendi duygun olsun usunu yeden!

Dile, yap! Tanrı'nın sensin bileği,
Göktürk'ün sendedir yüce dileği!

Demir sana tapar, şimşek baş eğer,
İsteme, sen yarat; görme, sen göster!

Ziya Gökalp

Şiirin başlığı “Kendine Doğru”, başlıkta verilen mesaj bir Türk’ün kendini tanıması ve içindeki cevheri keşfetmesi gerektiği. İlk beyitlerde kendi kültürümüze ve özümüze dönmemizin gerekliği vurgulanmış. Bu vurgulamayı yapan bilge Gökalp adeta bu günleri görmüş gibi hem Batı’nın hem de Arap kültürünün Türk kültürünün içine girmemesi gerektiğini söylemiş. Bunu yaparken Batı kültürünü Arpa suyu ile, Arap kültürünü ise hurma ile sembolize etmiştir. Bunlara alternatif olaraksa ” kımız, erik-elma”yı sunmuştur.

Bu şiirde dikkat çekmek istediğim ve derin anlamlar içerdiğini düşündüğüm kısımsa son iki beyit.

“Dile, yap! Tanrı'nın sensin bileği,
Göktürk'ün sendedir yüce dileği!

Demir sana tapar, şimşek baş eğer,
İsteme, sen yarat; görme, sen göster!”

Burada Türk’ün, Tanrı’nın temsilcisi olduğunu söyleyen Gökalp, içimizdeki bu cevheri keşfetmemiz ve bu gücün farkına varmamız gerektiğinden söz etmiştir.

Son beyitte, Türkler’in demiri ve hatta hava olaylarını bile kontrol edebilecek güce sahip olabileceğini söylemiştir. (Buradaki demir ve şimşek sembol anlamlarıyla birlikte tefekkür edilirse birçok farklı kapı açılabilir diye düşünüyorum.)

Burada Hadid Suresi 25. Ayet’e bakmanın faydalı olacağını düşünüyorum:

HADİD-25: Andolsun ki, Biz peygamberlerimizi açık delillerle gönderdik; beraberlerinde kitap ve mizan (terazi, ölçü) indirdik ki, insanlar adaletle tutunsunlar. Bir de demiri indirdik ki, onda hem çetin bir sertlik, hem de insanlar için birçok faydalar vardır. Çünkü Allah kendisine ve peygamberlerine gıyabında yardım edenleri belli edecektir. Şüphesiz Allah çok güçlüdür, üstündür.( Elmalılı Sadeleştirilmiş  Meali)

Ayette demirin ne kadar önemli olduğu açık bir şekilde vurgulanıyor. İnsanlar için birçok faydası olduğu söyleniyor. Demirden bahsettikten sonraki cümledeyse:” Allah kendisine ve peygamberlerine gıyabında  yardım edenleri belli edecektir.”

Buradaki gıyabında ifadesini gaybda şeklinde çeviren birçok mealci de var. Ve ayette açıkça gayb ifadesi de geçiyor. Meallere göz atabilirsiniz…

 Allah’ın ve peygamberin safında olanların demir ile bir ilişkisi olduğu ve bu mü’min kulların bu şekilde belli olacağı ayette çok açık biçimde belirtilmiş. Bilge Gökalp de demirin sırrının Türk’ün neslinde olduğunu  “Demir sana tapar” ifadesi ile şiirinde anlatmıştır. Demirle ilgili değinilecek çok şey var ama konumuz bu olmadığı için bu kadarından bahsedip geçiyorum. Eminim demirle ilgili bilmediğimiz sırlar da çok fazladır. Sırrı bilen Demircilere ve Demirci Ocağı’na selâm olsun…

Gökalp son dizede çarpıcı bir ifade kullanmıştır: “ İsteme, sen yarat; görme, sen göster!”

Bu dizedeki yaratma ifadesi elbetteki Tanrı’lık iddiası değildir. Bu konu Sultan’ımızın da bahsettiği “Yaratanların en güzeli Allah’tır.” Ayeti ile tefekkür edilmelidir.(Mü’minun-14) Demek ki başka yaratanlar da var. Elbette bu kudreti veren de Allah’tır. Hatta ayetin bu kısmını yorumladığımızda; güzel yaratanlar gibi kötü şeyler yaratanların da olduğu sonucuna varabiliriz. (Günümüzde yapılan GDO’lu besinler, nesli bozulmuş hayvanlar hatta insanlar…) 

Sizlerin de okumasını istediğim, Ziya Gökalp’in çok sevdiğim bir şiirini alıntılayarak yazıma son vermek istiyorum. Vazife başlıklı bu şiirde kendimce önemli gördüğüm yerlerin altını çizdim:

VAZİFE

O gönlüme arştan inen bir sestir
Milletimin vicdanına makestir*
Ben askerim, o üstümde kumandan
Baş eğerim her emrine sormadan.
Gözlerimi kaparım
Vazifemi yaparım.

Hikmetini sormam, ince elemem
Âmirimdir, ona karşı gelemem
Haklılığına eylemişim kanaat
Benden ona kayıtsız, şartsız itâat
Gözlerimi kaparım
Vazifemi yaparım.

Benim hakkım, menfaatim, arzum yok
Vazifem var, başka şeye lüzum yok
Aklım, gönlüm; düşünmezler duyarlar
Ondan gelen emirlere uyarlar
Gözlerimi kaparım.Vazifemi yaparım

Var demezdim bu dünyanın ötesi
Gelmeseydi vazifenin gür sesi
Bu ses mutlak maveradan** geliyor
Hak nerdeyse, tâ oradan geliyor
Gözlerimi kaparım
Vazifemi yaparım.

 

*Makes: Yansıtmak, yansıtan, **Mavera: Öteki alem, başka dünya

ZİYA GÖKALP

 

Gönül gözünü açık tutup, baştaki gözleri kapayarak vazifesini yapanlara selâm olsun,

O Alplerin, Kut’lu Kağan’ını ise huzurunda diz vurarak selâmlarım…

Atılan Ok çağları delsin; Körmes delirsin!

Saygılarımla…

 

Âşık Avşarî

 

KONUYLA İLGİLİ DİĞER YAZIM: https://www.onaltiyildiz.com/?haber,8243/oguz-kagan-in-gemisi-ve-gokalp

 

 

Bu haber 5,180 defa okundu.