Göçtü Sâmi Kaldı Râkım Üstâdsız

3 Temmuz 2011 07:13 tsi
Hat sanatımızın üstadlarından Mevlânâ İsmâil Hakkı Sâmi Efendi’nin vefat yıl dönümü.

Hat sanatımızın üstadlarından Mevlânâ İsmâil Hakkı Sâmi Efendi’nin vefat yıl dönümü.
 

Her gün huzurundan defalarca kez geçtiğim bu büyük sanatkârın hayatı hakkında kısa da olsa bir şeyler yazmak istedim. O şöyle veya böyle pas geçilecek biri değil. Çünkü o hat sanatımızın “Râkım-ı sânî” yani ikinci Mustafa Râkım’ı olarak kabul edilen büyük üstâd Mevlânâ İsmâil Hakkı Sâmi Efendi’dir. Fâtih Câmii Hazîresinde medfun önemli insanlardan biridir Sâmi Efendi. O devrinin Mustafa Râkım’ıdır. Hat sanatına yenilikler katan mühim bir isimdir. Üstâdı vefâtının 99. yılı sebebiyle rahmet ile yâd ediyoruz. Ruhu şâd olsun.

Râkım-ı Sânî Üstâd Sâmi

Hattat Mustafa Râkım Efendi Mektebine dahil fakat farklı bir şiveye sahib olan Sâmi Efendi 13 Mart 1838’de İstanbul’da dünyaya geldi. Babası Yorgancılar kethüdâsı Hacı Mahmud Efendi’dir. Asıl adı İsmâil Hakkı’dır. Sıbyan Mektebi’nde Boşnak Osman Efendi’den sülüs-nesih meşk etti. Daha sonraları celi-sülüs (celi=büyük) yazıyı Hattat Mustafa Râkım Efendi’nin talebesi Mahmud Şâkir Recâi Efendi’den aldı. Ta’lik yazıyı önce Kıbrısîzâde İsmâil Hakkı Bey’den meşk etti. Dîvâni yazıyı Ebûbekir Nasıh Efendi, rik’a yazıyı Ebûbekir Mümtaz Efendi’den öğrendi.

Sâmi Efendi asıl maharetini celi-sülüs ve celi-ta’lik yazıda ortaya koymuştur. Yazılarını daha çok zerendud ile hazırlamıştır. Mürekkeble yazılmış yazısı azdır. Kendisi yazılarını genellikle siyah kâğıda Zırnık mürekkebi ile hazırlamış ve çok iyi tashih etmiştir. Sâmi Efendi’nin müze ve koleksiyonlardaki yazılarından başka Kapalıçarşı Nûruosmâniye ve Fesçiler kapısı üstü celi-ta’lik yazıları mükemmeldir. Bayezid kapısı üzerinde de Sultan II.Abdülhamid Han adına tertiplediği tuğra bulunmaktadır. İstanbul valiliğinin yanındaki Nallı Mescid, Şehzâdebaşı, Atikali Paşa câmileri celi-sülüs yazıları yanında Yeni Câmii Sebili celi-sülüs kitâbesi çok meşhûrdur. Sâmi Efendi’nin Yeni Câmii sebili kitâbesi celi-sülüs yazıları, celi-sülüs öğrenmek isteyenlere âdeta hoca olmuştur. Bu kitâbede celi-sülüs’ün bütün incelikleri görülmektedir.

Hayatının son dönemi felçli olarak geçti

Zeki, hoşsohbet, girdiği cemiyete nükteleri ile şenlendiren, şakacı bir zat olduğu söylenir. Güzel ve hikmetli sözleri vardır. Buna misal olarak; “Eğer sanatınızla, mesleğinizle rüyanızda bile hemhâl olamıyorsanız, yerinizde sayacağınızı bilesiniz” sözü ona aittir.

Hayatının sonlarını felçli olarak geçiren Hattat Sâmi Efendi bundan 99 yıl önce, 1 Temmuz 1912 Pazartesi günü Fatih-Horhor’daki evinde ahirete göç etmiştir. Kabri, Fâtih Câmii hazîresinde olup, mezar taşı kitâbesi talebesi Reisü’l-Hattâtin Ahmed Kâmil Akdik tarafından celi-sülüs ile yazılmıştır. Hüseyin Hâşim Bey’in Sâmi Efendi hakkında yazdığı kitâbesinin bir beyti şöyledir: Râkım da eğer görse celi hattını derdi / Sâmî-i senâ pâye bu vâdide yemandır

Göçtü Sâmi, kaldı Râkım mesleki üstâdsız

Merhûm Necmeddîn Okyay’ın da hocası olan Sâmi Efendi’nin vefâtına düşürdüğü tarihte, onun vefâtı ile Mustafa Râkım yolunun üstâdsız kaldığına işaret eder. Tarih şöyledir: Serfürü eyler cihân, târih-i Necmeddîn için, Göçtü Sâmî, kaldı Râkım mesleki üstâdsız

Mezar taşındaki yazı talebesi Ahmed Kâmil Akdik’e ait

Hulûsî (Yazgan) Efendi, Necmeddîn (Okyay) Efendi, Hasan Rızâ Efendi, Mehmed Nazif Bey, Tuğrakeş İsmâil Hakkı (Altunbezer) Bey, Ahmed Kâmil (Akdik) Efendi, Azîz Rufâî Efendi, Ömer Vasfî Efendi ve Neyzen Mehmed Emîn (Yazıcı) Efendi  üstâd Sâmi Efendi’nin meşhur talebeleridir. Son devrin önemli hattatlarından Hâmid Aytaç ve Halim Özyazıcı da aynı vâdide eser vermişlerdir. Son iki üstad doğrudan olmasa da, Sâmi Efendi’nin eserlerinden istifâde ile celi yazıda maharet sahibi olmuşlardır.

Kabir taşındaki yazı şöyledir:

Hüve’l-Hallâkü’l-Bâkî

Fezâil-i ahlâkı ve hutût-ı mütenevvi’ada olan

Kemâl-i ehliyyet ve iktidârı sebebiyle memdûh

Ve makbûl-i enâm olarak vedâ’-i âlem-i fânî

Eden mütehayyizân-ı ricâl-i Devlet-i âliyyeden sâbıkan

Nişân-ı hümâyûn kalemi mümeyyizi üstâd-ı muhterem

Merhûm ve mağfûrunleh edîb-i bî-müdânî

Mevlânâ İsmâil Hakkı Sâmî Efendi rûh-ı

Şerîfine el-Fâtiha

1330 Ketebehu tilmîzi’l merhûm el-Hâc Kâmil

2012 senesi vefâtının 100. yılı

Önümüzdeki yıl yani 2012, üstâdın vefâtının 100. yılıdır. Bunu iyi değerlendirmek lâzım diye düşünüyorum. Hayatı ve eserleri hakkında güzelce bir kitabın hazırlanması elzemdir. Bu fırsat kaçmamalı. Konuya vakıf, ehil olan hat sanatı araştırmacılarımıza veya hat hocalarımıza büyük iş düşmektedir. Bu arada Prof.Dr.Mustafa Uğur Derman Hoca’nın yakın zamanda çıkan “Ömrümün Bereketi” adlı kitabında meşhur hattatlarımız ve Sâmi Efendi ile ilgili değerli bilgiler bulunmaktadır.

dünyabizim

Bu haber 4,153 defa okundu.