Türkiye ile Rusya, Uzayın Keşfinde İşbirliği Yapacak

TÜBİTAK, uzay araştırmalarındaki etkinliğini artırıyor. Rusya ile yapılan anlaşma ile Antalya Bakırlıtepe'deki  RTT150 teleskobu ile evrendeki X-ışınlarının kaynakları takip edilecek.

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK), Rusya Uzay Araştırmalar Enstitüsü (IKI) ve Kazan Federal Üniversitesi (KFU) arasında imzalanan anlaşma ile RTT150 teleskobu ve uzaya fırlatılacak olan Spektrum Röntgen Gama (SRG) X-ışını uydusunun kullanım şartları belirlendi.

Moskova'da imzalanan anlaşmaya TÜBİTAK Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Abdullah Çavuşoğlu, Rusya Bilimler Akademisi Uzay Araştırmaları Direktörü Akademisyen Lev M. Zelenyi ve Kazan Federal Üniversitesi Rektör yardımcısı Prof. Dr. Danis Nurgaliev imza attı. Törende, TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi (TUG) Müdür Vekili Prof. Dr. Halil Kırbıyık  ve Rusya Bilimler Akademisi üyesi ve Almanya Münich Max Planck Astrofizik Enstitüsü Direktörü Prof. Dr. Rashid Sunyaev de hazır bulundu.

Rusya Bilimler Akademisi Uzay Araştırmaları Direktörü Akademisyen Lev M. Zelenyi, Türkiye ile uzayın keşfi konusunda daha geniş alanlarda da işbirliği yapma arzu ve isteği içerisinde olduklarını söyledi.

Anlaşma, Antalya Saklıkent Bakırlıtepe mevkiinde kurulu olan RTT150 teleskobunun kullanım şartlarını ve ortak uzay araştırmalarını kapsıyor. Anlaşmaya göre, en çok üç yıllık bir geçiş dönemi olacak ve bu dönemde Türk tarafı, teleskobun kullanım zamanının yüzde 55'ini, Rus tarafı da yüzde 45'ini alacak. Böylece Türk tarafının teleskop kullanım zamanı yüzde 15 artmış olacak.

X Işını Uydusu

Önümüzdeki üç yıl içerisinde Rus-Alman ortaklığında bir X-ışını uydusunun (Spektrum Röntgen Gama-SRG) uzaya fırlatılması planlanıyor. Anlaşmaya göre uzaydaki X-ışını kaynakları gözlemlenecek ve ortak çalışmalar yürütülecek. Antalya Bakırlıtepe'de bulunan RTT150 teleskobu X-ışını yayan kaynakların optik olarak gözlenmesinde destek verecek. Bu dönemde zaman paylaşımı yarı yarıya olacak.

Uydunun tüm evreni tarayarak keşfedeceği X-ışını kaynaklarının optik özellikleri RTT150 teleskobu ile takip edilerek araştırılacak. SRG uydusunun keşfedeceği X-ışını kaynaklarının yüzde 2'si Türk tarafına (TÜBİTAK) verilecek ve ilaveten yüzde 2'lik bir dilimi üzerinde de Rus ortaklarla işbirliği yapılarak araştırmalar yürütülecek. Ayrıca sınırlı sayıda parlak X-ışını kaynakları üzerinde Rus ve Türk bilim adamları tarafından optik dışında (X-ışını ) modellemeler yapacaklar.

TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi ve RTT150 Teleskobu

Ülkemizdeki en büyük optik teleskop olan RTT150 teleskobu (RussianTurkish Telescope) Rusya ile Türkiye arasında 1995 yılında imzalanan bir protokol çerçevesinde 1998 yılında kuruldu ve ilk ışık Eylül 2001'de alındı. Protokol üyeleri, TÜBİTAK, Kazan Devlet Üniversitesi ve Rusya Bilimler Akademisi Uzay Araştırmaları Enstitüsü'dür. St. Petersburg'daki LOMO fabrikasında yapılan ve Özbekistan'da Maidanak Gözlemevi'nde de bir eşi bulunan RTT150, Ritchey-Chrétien optik sistemine sahip, Cassegrain ve Coude odaklarında çalışılabilen bir teleskoptur.

Projenin hayata geçtiği tarihten itibaren, RTT150 teleskobu ile yapılan gözlem ve araştırmalarla evrenin derinliklerine ulaşılmaya çalışıldı, uzak gökadalar, ötegezenler, karanlık madde, karanlık enerji, gama ışını patlamalarının ve yıldız patlamalarının izlenmesi ve Dünya'ya yakın geçen asteroitlerin takibi gibi güncel konularda pek çok proje üretildi ve elde edilen sonuçlar dünyanın saygın dergilerinde yayınlandı ve insanlığın hizmetine sunuldu.

 http://www.tubitak.gov.tr/tr/haber/turkiye-ile-rusya-uzayin-kesfinde-isbirligi-yapacak