Tarihi Küre Kayboldu!

22 Nisan 2014 14:26 tsi
Osmanlı’da ‘Küre-i Arz’ olarak adlandırılan 70 cm çapındaki mermer kürenin akıbeti bilinmiyor.

Tarihi Küre Kayboldu!

Çemberlitaş’taki Divanyolu Çeşmesi’nin üzerindeki mermer küre yaklaşık bir aydır kayıp… Osmanlı’da ‘Küre-i Arz’ olarak adlandırılan 70 cm çapındaki mermer kürenin akıbeti bilinmiyor.

Çemberlitaş’taki Sultan Mahmud Türbesi’nde bulunan Divanyolu Çeşmesi’nin üzerindeki mermer kürenin yaklaşık bir aydır kayıp olduğu ortaya çıktı. Osmanlı’da “Küre-i Arz” olarak adlandırılan 70 cm çapındaki mermer kürenin akıbeti bilinmiyor. Küre Osmanlı dünya hakimiyet teorisi olarak formüle edilen ‘Kızıl Elma’ sembolü olarak da kabul ediliyordu.

174 yıllık türbe

Sultan Abdülmecid’in 1840’ta babası Sultan 2. Mahmud için saray mimarlarına Çemberlitaş’ta inşa ettirdiği türbenin köşesine “amprik” üslupta 2.5 metre yüksekliğinde bir de çeşme yaptırdı. Dönemin Fransız mimarisinde “aydınlanma sembolü” olarak kabul edilen 70 cm çapında bir küre de bu çeşmenin üzerine konulmuştu. Saray mimarları Ohannes ve Bogos Dadyan, küreyi her ne kadar Fransız mimarisinin yansıması olarak yerleştirse de küre zamanla Osmanlı’nın dünya hakimiyet teorisinin ifadesi olan “Nizam-ı Alem” ülküsünün daha milliyetçi bir yorumu olan “Kızıl Elma” olarak kabul gördü. Özellikle İttihat ve Terakki döneminde bu yorum öne çıktı.

1 aydır yok

174 yıllık tarihi çeşme ve küre zaman zaman tadilat gördü ve restore edildi. Yaklaşık bir aydır ise küre yerinde bulunmuyor. Türbenin bağlı olduğu Türbeler Müdürlüğü yetkilileri “Türbe bizim yetkimizde ama çeşme değil, o yüzden haberimiz yok” diyor. 1912’de kurulan Türk Ocakları’nın Türbe haziresinde bulunan İstanbul Şubesi de türbenin bakım ve kontrol yetkisinin kendilerinde olmadığını; dolayısıyla kürenin akıbetinden haberdar olmadıklarını söylüyor.

Türbede 3 padişah

Tanzimat mimarisinin en iyi örneklerinden biri olarak kabul edilen türbede 2. Mahmut’un yanı sıra Sultan Abdülaziz ve Sultan 2. Abdülhamit’in mezarı bulunuyor. Türbenin haziresinde (bahçesi) ise haneden mensupları ve Mısır prensleriyle birlikte sadrazamlar ve yüksek rütbeli paşaların da mezarları yer alıyor. Türbede İngiltere kraliçesi Victoria tarafından gönderilen kristal bir avize ile Fransız İmparatoru 3. Napolyon’un gönderdidiği altın yaldızlı iki duvar saati de var. 21 Şevval 1256 (16 Aralık 1840) tarihli Ceride-i Havadis, türbenin açılışına ilişkin haberinde, türbenin ek yapıları sayarken “…yekpare mermerden ziba çeşme yapılıp üzerine yine mermerden yapılmış ve hendese üzere nakşolunmuş küre-i arz konmuştur” ifadesini kullanıyor.

22.04.2014 Milliyet

Bu haber 4,996 defa okundu.