En Sıcak Konular

Çatalhöyük Buğdayının Antik DNA Analizi Yapıldı

30 Mart 2016 08:30 tsi
Çatalhöyük Buğdayının Antik DNA Analizi Yapıldı 8400 Yıllık Çatalhöyük Buğdayının Antik DNA Analizi Yapıldı


8400 Yıllık Çatalhöyük Buğdayının Antik DNA Analizi Yapıldı

Çatalhöyük başta olmak üzere Türkiye’dek birçok kazıda bulunan buğday örneklerinin DNA serisinin çıkarıldığı araştırmada, 8400 yıllık Çatalhöyük buğdaylarında hekzaploid (6 set kromozomu olan) buğday yetiştiriciliğinin yayılımı hakkındaki ilk kanıtlar keşfedildi. Çatalhöyük’teki bu hekzaploid buğday örneklerinin modern örneklere de tahmin edilenden çok daha yakın olduğu fark edildi.  Orta Doğu’dan ilk defa buğday antik DNA genomunun çıkarıldığı araştırmada, PCR metodolojisiyle elde edilen dünyanın bilinen en eski buğday antik DNA’sı da keşfedildi.

İnsanlığın tarihi Bereketli Hilal’de tarımın gelişmesiyle dönüşüm geçirdi. Bu gelişmeyi başlatan ekinlerden biri de buğdaydı. Bereketli Hilal, buğday evcilleştirilmesinin merkezi olarak bilinse de arkeolojik araştırmalar Çatalhöyük’ün de bu süreçte önemli bir rolü olduğunu gösteriyor.

Çatalhöyük Orta Anadolu’da hulunan ve MÖ 7400-6000 tarihleri arasında iskan edilmiş bir neolitik yerleşim. Çatalhöyük kazıların ilk başladığı 1961-5 döneminde bulunan ilkel hekzaploid buğday kalıntıları ile arkeobotanik dünyasının ilgisini çekmişti. Bu kalıntılar çok iyi korunmuş olmasına rağmen, ayrıntılı bir arkeobotanik incelemesi eksik kalmıştı.

Yeni araştırmada, Çatalhöyük ve Anadolu’daki diğer kazılardan kömürleşmiş buğday kalıntılarının DNA dizisi çıkarılıyor, ve bunlar modern buğday türlerinin DNA’larıyla karşılaştırılıyor.

Araştırmada Türkiye’deki arkeolojik kazılardan elde eidlen buğday kalıntıları üstünde  ilk defa genetik analizi yapıldı. Çatalhöyük’teki buğday örnekleri, kömürleşmiş çekirdek/tohumlardan elde edilmiş en eski buğday DNA’sını temsil ediyor.

Araştırmada Çatalhöyük dışında Baklatepe, Bademağacı Höyük, Hattuşa, İmamoğlu Höyük, Mezraa Höyük, Patnos ve Sos Höyük’teki örneklerden de buğday antik DNAsı dizileri çıkarıldı.

Araştırma buğdayın evrimi ve hekzaploid buğday türünün (6 set kromozomu olan) gelişimi hakkında DNA temelli yeni kanıtlar ortaya çıkarıyor.

8400 yıllık buğday örneklerinin DNA dizisi analizine gore, hekzaploid buğday yetiştiriciliğinin yayılımının ilk moleküler kanıtları bulunmuş oldu. hekzaploid buğdayın varlığı, MÖ 7. Binyılda Orta Anadolu’da bulunan Çatalhöyük’te kanıtlanmış oldu.

 

Sonuçlar, Çatalhöyük buğdayının, hem kabuklu (T. spelta) hem de kabuksuz (T.aestivum) modern hekzaploid buğday türüne yakın bir DNA dizisi olduğunu gösterdi.

Bunun yanında, Doğu Anadolu’daki İmamoğlu Höyük’te bulunan daha sonraki bir tarihe ait (MÖ 2000) buğdayların antik DNA dizilerinin de modern kabuklu buğdayla büyük çoğunlukla aynı olduğu keşfedildi.

Araştırmacılar, kanıtların, Bereketli Hilal’den Avrupa’ya doğru geçilirken, hekzaploid buğday tarımının erken tarihli bir geçici evresine işaret ettiğini söylüyor. Araştırmacılar, hekzaploid buğday yetiştiriciliğinin Çatalhöyük’te, Tahmini buğday yetiştiriciliği zamanından daha önce başladığını düşünüyor.

Araştırma, insanlar tarafından yetiştirilen buğdayın geçmiş versiyonları ile, günümüz yabani ve evcil buğdayı arasındaki genetik benzerlikleri değerlendirdi. Sonuçlar buğday evrimi, hekzaploid buğday türünün oluşumu, evcilleştirilmesi ve yayılması hakkında yeni bilgiler ortaya çıkardı. Yazarlar, buğday evcilleştirmesi ve yayılımının bir merkezi olarak Türkiye’nin buğday evrimindeki yerinin daha da araştırılması gerektiğini öneriyor.

Buğdayın evcilleştirilmesi yaklaşık 12.000 yıl önce başladı, ve günümüzde uygarlığın gelişiminde bir dönüm noktası olarak kabul ediliyor. Fakat bu evcilleştirmenin Bereketli Hilal ya da başka bir yerde, ilk başladığı noktayı tespit etmek tartışmalı bir durumda. Birçok arkeolojik araştırma Kore, İspanya ve Çin gibi yerlerin buğday evcilleştirmesine yaptığı katkıyı ortaya koydu.

Einkorn (siyez) ve gemik buğdayının Diyarbakır’daki Karacadağ’da ilk olarak evcilleştirildiği de keşfedilmişti. Fakat görünüşe göre önceki araştırmalarda, Çatalhöyük’ün yeri öngörülememişti. Böylece moleküler veriler, en azından hekzaploid buğday yetiştiriciliğinin batıya doğru yayılmasında ÇAtalhöyük’ü önemi ortaya çıkarılmış oldu.


Bilgic H, Hakki EE, Pandey A, Khan MK, Akkaya MS (2016) Ancient DNA from 8400 Year-Old Çatalhöyük Wheat: Implications for the Origin of Neolithic Agriculture. PLoS ONE 11(3): e0151974. doi:10.1371/journal.pone.0151974

Yazan: Ayşe Bursalı
http://arkeofili.com/?p=12562



Bu haber 4,498 defa okundu.


Yorumlar

 + Yorum Ekle 
    kapat

    Değerli okuyucumuz,
    Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
    Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
    · Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
    · Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
    · Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
    · Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
    · Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
    · Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
    Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.




    En Çok Okunan Haberler


    ON ALTI YILDIZ'da Ara Internet'te Ara  

    Haber Sistemi altyapısı ile çalışmaktadır.
    5,907 µs