Saymalıtaş

18 Haziran 2015 09:12 tsi
Saymalıtaş...

Türkistan (Orta Asya’da) 10 bin kaya üzerindeki 100 bin resim, ilk kez TRT tarafından görüntülendi.

Belgeselle birlikte Orta Asya’daki Saymalıtaş’ta yer alan 10 bin kaya üzerine çizilmiş 100 bin kaya resmi gün ışığına çıkıyor.

Yapımcılığını Servet Somuncuoğlu’nun üstlendiği belgesel için Rusya, Moğolistan, Kazakistan, Kırgızistan, Azerbaycan ve Türkiye’de yapılan çalışmalarda incelemeler 138 gün, çekimler ise 93 gün sürdü.

Tanrı Dağları’nın uzantısı olan Ala Dağlarda, 3 bin 500 rakımdaki Saymalıtaş’ta yer alan on bin kaya üzerindeki yüz bin kaya resmi, dünya televizyonları arasında ilk kez TRT tarafından görüntülendi ve böylece tarihin gizem dolu sırlarına ulaşılmaya çalışıldı.

Otuz ayrı alanın mukayeseli görüntü ve bilgilerinin yer aldığı belgesel için kat edilen yollar ve ülkeler oldukça kabarık. Orta Asya adeta didik, didik edildi belgesel için. Orhun Abideleri’nden başlayan araştırmalar Gobi Çölü’ne kadar uzandı ve kaya resimleri macerası önemli ipuçlarına ulaşılmasını sağladı.

Saymalıtaş’ta tam 10 bin kaya üzerindeki 100 bin resim dünyada ilk kez TRT Televizyonu tarafından görüntülendi. Binlerce yıllık bir süreçte meydana gelen bu alandaki kaya resimlerinde insanoğlunun sadece doğada gördüklerinin yanı sıra insan-tabiat ilişkisini anlatan resimlere de rastlanıyor. Kaya resimlerinde en çok dikkati çeken figürleri ise keçiler ve geyikler..

Tarihin gizemli mekânlarına zorlu bir yolculuk

138 gün ve 150 bin kilometre.. İşte Karlı Dağlardaki Sır belgeselini çekebilmek için harcanan emeğin bir cümle ile bilançosu…

Aslında harcanan emek sadece bu cümleyle de sınırlı değil. Belgeseli oluşturabilmek için tam dört yıl süren bir çalışma söz konusu. Baykal Gölü’nün kuzeybatısından doğup, Kuzey Buz Denizi’ne dökülen Lena Irmağı kıyısındaki Lena kaya resimlerinden, İzmir Konaklıdaki kaya resimlerine kadar 64 ayrı alana uzanan meşakkatli bir yolculuk.

Kırgızistan’daki Saymalıtaş’a ulaşmak için tırmanılan 3 bin800 metre bir yükseklik ve inilen 3 bin 500 metre derinliğindeki bir çanak. Dondurucu soğuklarda ve tehlikeli yüksekliklerde geçirilen haftalar ve aylar. Televizyon ekranlarında izlediğimiz ve “Bilmediğimiz neler varmış” deyip kısa bir cümle ile geçiştiriverdiğimiz belgeselleri yapmak büyük bir uğraş istiyor. İşte  TRT çektiği Karlı Dağlardaki Sır belgeseli de yıllar süren bir emeğin sonucu ortaya çıkan yapımlardan biri. İstanbul Televizyonu Prodüktörlerinden Servet Somuncuoğlu’nun bir merak sonrası başladığı belgesel macerası, oldukça zorlu geçmiş.

Kazakistan’daki “Tamgalısay” kaya resimlerinden etkilenen Somuncuoğlu, tarih öncesi Türk tarihine ışık tutacak bir belgesel hazırlamayı düşlemiş: “2004 yılında Kazakistan’da Tamgalısay’daki kaya resimlerini gördüğümde başka bir dünya olduğunu düşündüm. Kazakistan’dan Kırgızistan’a geçtik, ayrılacağımız gece Bişkek’te yaşayan Türklerden biri bana Saymalıtaş’ı görmem gerektiğini söyledi. Saymalıtaş demek“süslemeli, işlemeli” taş demekmiş. Kırgızistan’da Fergana Vadisi’ndeki Tanrı Dağları’nın kollarından Aladağlar bölgesindeki Saymalıtaş’ta yüz bin kaya resmi bulunuyormuş. Bundan çok etkilendim ve bütün zorluklarına rağmen oraya gitmeye karar verdim. Zira 3 bin800 metre yüksekliğe tırmanıp sonra 3 bin 500 metredeki bir çanağa inecektik. Kaya resimleri bu çanak içinde yer alıyordu. Bu hiç de kolay bir iş değildi. 2005 yılı temmuz ayında bazı dostlarımın da katkısıyla gidip sayısız fotoğraf çektim oralarda, Atlas dergisinin2005 Aralık sayısında yayınlandı bu çalışmam. Belgesel çekme fikri kafama yerleştiğinde bunu TRT’ye önerdim. Ben bu belgeseli TRT’ye önerdiğimde çok zorlu bir işin içine girdiğimi az çok tahmin ediyordum zaten.

Karlı dağlarda zorlu çalışma

Belgesel için Rusya, Moğolistan, Kazakistan, Kırgızistan, Azerbaycan ve Türkiye’de yapılan çalışmalarda incelemeler, 138 gün,çekim çalışmaları ise 93 gün sürüyor. Çalışmaların sürekli dağlarda yapıldığı düşünülürse belgesel çekmenin hiç de kolay bir iş olmadığı gözler önüne daha kolay seriliyor. Tanrı Dağları’nın uzantısı olan Ala Dağlarda, 3 bin 500 rakımdaki Saymalıtaş’ta yer alan 10 bin kaya üzerindeki yüz bin kaya resmi, dünya televizyonları arasında ilk kez TRT tarafından görüntüleniyor ve böylece tarihin gizem dolu sırlarına ulaşılmaya çalışılıyor.

Somuncuoğlu, 2006 yılında çekimleri başlayan belgeselin çekim zorluklarını sanki o günleri yeniden yaşıyormuş gibi heyecanla anlatıyor: “Biz gittiğimizde Temmuz’du ve kar yağıyordu. Bir taraftan fırtına esiyordu, çok korkunç bir soğuk vardı ve iliklerimize işliyordu ve buda çalışmalarımızı oldukça etkiliyordu.

En ufacık bir dikkatsizlik hayatımıza bile mal olabilirdi. Bazen kayaların üstünde daracık alanlarda görüntü çekmeye çalışan kameraman arkadaşlarım Cengiz Karadeniz, Tamer Bolu,Orhan Yaşar’ın olağanüstü performans ve büyük bir özverilerini unutamam. Hepimiz hedefe kilitlenmiştik. Kaya resimlerinin gün doğmadan başında olunması gerekiyordu.

Bizim çalışma sistemimizde sabah gün doğumu, akşam gün batımı çalışma saatlerimizdi. Sabah 04:00’da yani gün doğarken alandaydık. En zorlu çekimlerimiz Saymalıtaş’da oldu ama Hakkari Yüksekova Gevaruk Yaylası’ndaki çekimler de zordu; zira 2 bin 800 metreye çıktık ve bitirdik Allah’a şükür.”

Toplam beş bölümden oluşan “Karlı Dağlardaki Sır” belgeselinin bölümlerindeki konular şöyledir:

1.Bölümünde: Kırgızistan’da Saymalı Taş’a yolculuk. Tanrı Dağları’nın kolları olan Aladağlarda 3600 rakımdaki dünyanın bir numaralı kaya resmi alanı olan Saymalı Taş’ta var olan 10 bin taş üzerindeki yüz bin kaya resminden örneklemeler yapılıyor. Kaya resimleri hakkında bilgiler veriliyor.

2. Bölümde: Saymalı Taş’tan ayrılış ve Koçkor, Çolpan Ata kaya resimleri alanlarından incelemeler. Talas’a varış ve manasçının destan okuması. Talas kaya resmi alanlarından Kurubakayır, Tuyuktör ve Karakol yaylasında örneklemeler. Kırgızistan’dan ayrılış ve Kazakistan’da “Tamgalı Say” kaya resmi alanına varış.

3. Bölümde: Tamgalı Say Kaya resimlerinde incelemelrden sonra Zaysan’a yolculuk ve cigdeli Say, Kaskır Say kaya resimleri. Kazakistan’dan ayrılış ve Azerbaycan’da “Gobustan” kaya resmi alanının anlatılması.

4. Bölümde: Türkiye’ye gelinir ve Kars Kağızman yöresinde Camuşlu Köyü, Kurban ve Şaban Köyü kaya resmi alanlarında incelemelr yapılır. Erzurum Karayazı Cunni Mağarası, Ordu-Mesudiye Esatlı Köyü, Erzincan-Kemaliye Dilli Vadisi, Hakkari-Yüksekova Geveruk Yaylası ve Van Müzesindeki buluntular bu bölümün konularını teşkil etmektedir.

5. Bölümde: Kütahya-Çavdarhisar Aızonai tapınağının duvarlarındaki kaya resimleri ve Eskişehir-Seyitgazi Kümbet Köyü’ndeki kaya resimlerinin anlatılmasından sonra bütün alanlar arasında mukayese yapılarak, ortak kodların tespiti ve açıklaması ile program sona erer. 

https://uqusturk.wordpress.com/2011/06/04/karli-daglardaki-sir/ 
 

https://www.youtube.com/watch?v=a47vfjQ5BXo    

 

https://www.youtube.com/watch?v=F1Lw0ss9PiA

 

Bu haber 6,972 defa okundu.