Her Derde Deva Makam ve Şarkılar

15 Kasım 2011 09:32 tsi
Sağlık Bakanlığı tarafından yayımlanan 'Şarkılarda Sağlık, Sağlıkla İlgili Şarkılar' kitabında Türk müziği makamlarının hastalıklara etkisi örneklendi.

Daha önce ’Türkülerdeki Hekimlik ve Sağlıkla İlgili Türküler’ adlı kitap yayımlayan Sağlık Bakanlığı’nın ikinci kitabı çıktı. Bakan Prof. Dr. Recep Akdağ sunuş yazısında, başta hekimler olmak üzere tüm sağlık çalışanlarının, şarkılarda dile getirilen aşk ve ayrılık acılarına, gönül dertlerine belki çare bulamadıklarını, ancak fedakarlık ve çok üstün gayretler göstererek vatandaşların sağlıkla ilgili bütün sorunlarına deva olduklarını belirtti.

Selçuk Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Öğretim üyesi Dr. Mustafa Çapan’ın ’Musiki ve Şiir İkliminde Dert, Derman, Tabip Olgusu’, Haliç Üniversitesi Konservatuvarı Türk Musikisi Bölümü’nden Yrd. Doç. Dr. Pınar Somakçı’nın ’Türklerde Müzikle Tedavi’ ve Araştırmacı- Yazar Abuzer Akbıyık’ın ’El Çek Tabip El Çek Yaram Üstünden’ başlıklı incelemelerinin yer aldığı kitapta, sağlıkla ilgili 93 şarkının güfte ve besteleri yer alıyor. Sanatçı Salih Turhan, Yazar Abuzer Akbıyık ve Sağlık Bakanlığı Daire Başkanı Osman Güzelgöz tarafından hazırlanan kitabın içinde çeşitli sanatçıların seslendirdiği 12 şarkılık CD de bulunuyor.

MAKAMLAR VE ÇOCUK HASTALIKLARINA ETKİSİ

Yrd. Doç. Dr. Somakcı, incelemesinde Türk- İslam alimlerinden ve hekimlerinden Farabi’nin (870- 950) Türk müziği makamlarının zamana göre psikolojik etkilerine yer verirken, Hekimbaşı Gevrekzade Hasan Efendi’nin ’Emraz-ı Ruhaniyeyi Negama-1 Musikiye’ adlı eserinde çocuk hastalıklarına hangi makamın iyi geldiğinin yer aldığını hatırlattı. Bu makamlar ve iyi geldiği belirtilen çocuk hastalıkları şöyle sıralandı:

Irak Makamı: Çocuktaki menenjit hastalığına faydalıdır.
Isfahan Makamı: Zeka, zihin açıklığı verir, soğuk algınlığı ve ateşli hastalıklardar korur.
Zirefkend Makamı: Felç ve sırt ağrısına iyi gelir, kuvvet hissi verir.
Rehavi Makamı: Tüm baş ağrılarına, burun kanamasına, ağız çarpıklığına, felç ve balgam hastalıklarına iyi gelir.
Büzürk Makamı: Beyin, kulunç ağrılarına iyi gelir, kuvvetsizliği ortadan kaldırır.
Zirgüle Makamı: Kalp, beyin hastalığı, menenjit, mide harareti, karaciğer ateşine iyi gelir.
Hicaz Makamı: İdrar yolu hastalıklarına iyi gelir.
Buselik Makamı: Kalça, baş ağrısı ve göz hastalıklarına iyi gelir.
Uşşak Makamı: Ayak ağrıları ve uykusuzluğa iyi gelir.
Hüseyni makamı: Karaciğer, kalp hastalıklarına, nöbet, gizli hummalara iyi gelir.
Neva Makamı: Buluğ çağına ulaşmış çocuğa. kalça ağrısına, gönül sevincine iyi gelir.

STRESLİ İNSANA, FABRİKA İŞÇİSİNE MÜZİK

Yrd. Doç. Dr. Pınar Somakcı, yaptığı inceleme ve araştırmasından çıkardığı sonuçlara yer verdiği yazısında, müzikle tedavi konusunda önerilerde de bulundu. Yrd. Doç. Dr. Somakcı, müzikle ruhi tedavi yönteminin çok eski dönemlerde Orta Asya Türk kültürü içerisinde başladığını belirtti. Yrd. Doç. Dr. Somakcı, Türk-İslam dünyasındaki müzikoterapi faaliyetlerinin ve özellikle hastanelerde müzik kullanarak tedavi yöntemlerinin ilk defa 9’uncu yüzyılda başladığını, 18’inci yüzyıla kadar bu konuda büyük ilerlemeler görüldüğünü kaydederek şu önerilerde bulundu:

"Müzikoterapide, ülkelerin milli otantik müziklerinin etkili olduğu, hastalığın çeşidine göre değişik makam ve enstrümanların fayda sağladığı dikkat çekmektedir. Müzikoterapi düşünce ve uygulamaları, bugün yeniden günümüz teknolojisi ile incelenip tekrar değerlendirilebilir. Müzik sadece bir takım hastalarda terapi aracı olarak kullanılmakla kalmayıp, koruyucu olarak da insanlara büyük faydalar sağlayabilir. Örneğin kent yaşantısındaki stresli insan tipi için, fabrikada işçilerinin iş üretim miktarını arttırabilmek için ve hatta hayvanların süt ve yumurta gibi üretimlerini artırabilmek için seçilecek uygun müzik türleri olumlu etki yaratabilir."

FARABİ’YE GÖRE MAKAMLARIN RUHA ETKİSİ

Yrd. Doç. Dr. Somakcı, makalesinde Türk- İslam alimlerinden ve hekimlerinden Farabi’ye (870- 950) göre Türk Müziği makamlarının ruha olan etkilerini de şöyle sıraladı:
Rast Makamı: İnsana sefa (neşe-huzur) verir.
Rehavi Makamı: İnsana beka (sonsuzluk fikri) verir.
Kuçek Makamı: İnsana hüzün ve elem verir.
Büzürk Makamı: İnsana havf (korku) verir.
Isfahan Makamı: İnsana hareket kabiliyeti, güven hissi verir.
Neva Makamı: İnsana lezzet ve ferahlık verir.
Uşşak Makamı: İnsana gülme hissi verir.
Zirgüle Makamı: İnsana uyku verir.
Saba Makamı: İnsana, cesaret, kuvvet verir.
Buselik makamı: İnsana kuvvet verir.
Hüseyni Makamı: İnsana sukunet, rahatlık verir.
Hicaz Makamı: İnsana tevazu (alçakgönüllülük) verir.

ŞARKILARDAN ÖRNEKLER

’Açıldı gül figan etmekte bülbül’ / Hicaz
’Avare gönül hasta gezer yar emelinden’ / uşşak
’Bırak merhel saran dostum yaram merhemle bağdaşmaz’/ buselik
’Derd-i hicrane tabibim bir deva bilmez misin’ / Hüseyni
’Öyle derin bir yara ki şifa bulmaz yıllar geçse’ / Rast
’Yanık Ömer’ / Hüseyni
’Yine aldı fam beni’ / Hicaz

Kaynak: Radikal

 

Bu haber 11,241 defa okundu.